Bộ Tổng Tham mưu những ngày đầu mới thành lập và tổ chức, chỉ đạo cuộc chiến đấu đánh bại chiến lược “đánh nhanh, thắng nhanh” của địch

(Bqp.vn) - Cách mạng tháng Tám năm 1945 thành công, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa - Nhà nước dân chủ nhân dân đầu tiên ở Đông Nam Á. Ngay sau ngày thành lập, chính quyền cách mạng non trẻ phải giải quyết nhiều vấn đề cấp bách của đất nước, đặc biệt là đề ra những đối sách đối phó với thù trong giặc ngoài. Ở miền Bắc, gần 20 vạn quân Tưởng núp dưới danh nghĩa quân đồng minh vào tước vũ khí quân Nhật, thực chất nhằm thực hiện âm mưu lật đổ chính quyền cách mạng non trẻ, dựng lên chính phủ bù nhìn. Ở miền Nam, 1 vạn quân Anh với danh nghĩa vào tước khí giới quân Nhật, nhưng chúng mở đường cho thực dân Pháp quay lại xâm lược nước ta một lần nữa. Ngoài ra, bọn phản cách mạng núp bóng quân Tưởng ra sức hoạt động chống phá chính quyền. Đất nước đứng trước tình thế “ngàn cân treo sợi tóc”.

Trong bối cảnh đó, việc xây dựng cơ quan tham mưu chiến lược nhằm chỉ đạo, xây dựng, phát triển lực lượng vũ trang trong cả nước được đặt ra cấp thiết, đặc biệt là vấn đề nắm địch, nắm ta, thống nhất tổ chức, chỉ huy, đào tạo cán bộ, bảo đảm vũ khí, lương thực... Do đó, cần phải tổ chức ra cơ quan tham mưu chiến lược để chỉ huy thống nhất các lực lượng vũ trang trong cả nước đặt ra yêu cầu bức thiết.

Với tầm nhìn chiến lược, ngày 7 tháng 9 năm 1945, tại Bắc Bộ phủ, Chủ tịch Hồ Chí Minh giao nhiệm vụ cho đồng chí Hoàng Văn Thái thành lập Bộ Tổng Tham mưu, cùng dự có đồng chí Võ Nguyên Giáp, Bộ trưởng Bộ Nội Vụ. Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ thị: “...Ta vừa giành được độc lập, tự do, Chính phủ lâm thời đã quyết định tổ chức Bộ Quốc phòng, nay Đoàn thể (Đảng) lập Bộ Tổng Tham mưu. Bộ Tổng Tham mưu là cơ quan quân sự cơ mật của Đoàn thể, là cơ quan quan trọng của quân đội, có nhiệm vụ: Tổ chức, huấn luyện quân đội cho giỏi, tổ chức nắm địch, nắm ta rõ ràng, bày mưu kế khôn khéo; tổ chức chỉ huy thông suốt, bí mật, nhanh chóng, kịp thời, chính xác để đánh thắng mọi kẻ thù, bảo vệ cách mạng” [1].

Bộ Tổng Tham mưu lúc mới thành lập bao gồm các phòng: Tác chiến - Đồ bản, Tình báo, Thông tin liên lạc quân sự, Văn phòng và Đội vệ binh. Trụ sở đặt tại nhà số 16 phố Ri-ki-ê (nay là nhà số 18, phố Nguyễn Du, Hai Bà Trưng, Hà Nội). Đảng viên trong cơ quan mới có 2 đồng chí: Hoàng Văn Thái (vào Đảng năm 1938), Hoàng Minh Đạo (vào Đảng năm 1939) là 02 đảng viên đầu tiên ở Bộ Tổng Tham mưu [2]. Đầu năm 1946, Trung ương Quân ủy quyết định thành lập Tổ đảng ở Bộ Tổng Tham mưu với danh nghĩa một “Phân chi bộ Đảng” [3] sinh hoạt chung trong Chi bộ Bộ Quốc phòng, đồng chí Hoàng Văn Thái được chỉ định làm Tổ trưởng. Đây là tổ chức đảng tiền thân của Đảng bộ Bộ Tổng Tham mưu - Cơ quan Bộ Quốc phòng ngày nay” [4].

Ngay sau khi được thành lập, Bộ Tổng Tham mưu đã tiến hành nhiều công tác cấp bách, to lớn như: Chỉ đạo xây dựng và phát triển lực lượng vũ trang nhân dân; tổ chức bộ đội Nam tiến, chi viên cấp tốc cho chiến trường Nam bộ, Nam Trung bộ kháng chiến chống Pháp; đấu tranh với quân Tưởng và bọn tay sai để bảo vệ chính quyền cách mạng; chỉ đạo đấu tranh buộc Pháp thi hành Hiệp định Sơ bộ 6/3/1946; chỉ đạo chuẩn bị mọi mặt cho cuộc kháng chiến lâu dài của toàn dân dưới sự lãnh đạo của Đảng.

Ngày 19 tháng 12 năm 1946, kháng chiến toàn quốc bùng nổ. Thực hiện Lời kêu gọi Toàn quốc kháng chiến của Chủ tịch Hồ Chí Minh và mệnh lệnh chiến đấu của Tổng Tư lệnh, Bộ Tổng Tham mưu đã kịp thời chuyển mệnh lệnh chiến đấu đến các lực lượng vũ trang trong cả nước. Nhờ theo dõi, nắm chắc diễn biến tình hình, có sự chuẩn bị về lực lượng, phương án và kế hoạch tác chiến, Bộ Tổng Tham mưu đã tổ chức, chỉ đạo cuộc chiến đấu ở Thủ đô Hà Nội và các thị xã giành thắng lợi quan trọng, bước đầu làm thất bại kế hoạch “đánh nhanh, thắng nhanh” của địch, tạo đà cho bước phát triển của cuộc kháng chiến.

Trước âm mưu mở rộng chiến tranh, đánh chiếm rộng ra cả nước của thực  dân Pháp; thực hiện chỉ thị của Thường vụ Trung ương Đảng và Lời kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh phát động toàn quốc kháng chiến, Bộ Tổng Tham mưu đã chỉ đạo lực lượng vũ trang phối hợp với toàn dân tiến công đồng loạt quân địch ở một số thành phố, thị xã; chỉ đạo, chỉ huy cuộc chiến đấu nhiều ngày trong các thành phố, nhất là Thủ đô Hà Nội và chuyển cả nước sang chiến tranh; chỉ đạo cuộc Tổng di chuyển lực lượng, phương tiện và xây dựng căn cứ địa Việt Bắc.

Do chủ động nắm được tình hình và dự báo được âm mưu của địch, Bộ Tổng Tham mưu nhận định địch sẽ đánh lên Việt Bắc, chiếm một số tỉnh: Thái Nguyên, Phú Thọ, Tuyên Quang. Đúng như dự đoán, ngày 7 tháng 10 năm 1947, thực dân Pháp sử dụng 3 binh đoàn cơ động đánh lên Việt Bắc, hình thành các gọng kìm đánh sâu vào căn cứ nhằm tiêu diệt chủ lực, bắt cơ quan đầu não của ta để nhanh chóng kết thúc chiến tranh. Trước sức tiến công ồ ạt của địch, quán triệt tư tưởng chỉ đạo về cách đánh “chiến thuật căn bản của ta là du kích chiến và vận động chiến”, Bộ Tổng Tham mưu đã chỉ đạo bộ đội và dân quân du kích thực hiện chủ trương tránh chỗ mạnh, cơ động, bảo toàn lực lượng, bao vây, bám đánh, quấy rối, tiêu hao, tiêu diệt, đồng thời triệt để thực hiện “vườn không nhà trống”, chặt đứt giao thông, ngăn cản vận tải tiếp tế khiến quân Pháp luôn rơi vào tình trạng căng thẳng, bị động chống đỡ.

Thực hiện chủ trương “đại đội độc lập, tiểu đoàn tập trung”, Bộ Tổng Tham mưu điều động, tổ chức 30 đại đội độc lập, 18 tiểu đoàn tập trung, phân tán hoạt động làm nòng cốt cho chiến tranh du kích, đã tổ chức đánh trên 200 trận, làm nên thắng lợi của Chiến dịch Việt Bắc Thu - Đông 1947, đánh bại chiến lược “đánh nhanh, thắng nhanh” của thực dân Pháp.

Công tác xây dựng lực lượng vũ trang được Bộ Tổng Tham mưu chỉ đạo và tổ chức chặt chẽ. Từ tháng 5 năm 1946, tổ chức quân đội thống nhất lấy tên là Quân đội Quốc gia Việt Nam; từ tiểu đội đến trung đoàn được tổ chức theo “tam tam chế” (mỗi đơn vị có 3 đơn vị trực thuộc). Đến cuối 1946, đã tổ chức được 2 trung đoàn và 25 chi đội, đồng thời đẩy mạnh xây dựng dân quân du kích.

Công tác huấn luyện được tiến hành tích cực, nhất là khâu đào tạo cán bộ, Bộ Tổng Tham mưu đã mở lớp quân chính Bắc Sơn (4/1946), giúp Bộ Quốc phòng tổ chức Trường Võ bị Trần Quốc Tuấn (15/4/1946 - nay là Trường Sĩ quan Lục quân 1) và các lớp bổ túc ở Sơn Tây; tổ chức Trường Lục quân Trung học Quảng Ngãi, đào tạo cán bộ cho khu vực miền Trung, tổ chức các trường quân chính đào tạo cán bộ sơ cấp cho các chiến khu nhằm cung cấp cán bộ kịp thời cho quân đội.

[1] - Bộ Tổng Tham mưu, Ban Tổng kết - Biên soạn lịch sử, Lịch sử Bộ Tổng Tham mưu trong kháng chiến chống Pháp (1945 - 1954), 1991, tr.7.

[2] - Lịch sử Đảng bộ Bộ Tổng Tham mưu - Cơ quan Bộ Quốc phòng (1945 - 2005), tập 1, Đảng bộ Bộ Tổng Tham mưu trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ (1945 - 1975), Nxb Quân đội nhân dân, H. 2011, tr. 12

[3] - Các đồng chí tham gia thành lập “Phân chi bộ Đảng” gồm: Hoàng Văn Thái, Hoàng Minh Đạo, Lê Vân, Phạm Toàn. Hồ Tôn Vinh.

[4] - Lịch sử Đảng bộ Bộ Tổng Tham mưu - Cơ quan Bộ Quốc phòng (1945 - 2005), tập 1, Đảng bộ Bộ Tổng Tham mưu trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ (1945 - 1975), Nxb Quân đội nhân dân, H 2011, tr. 24.

Quốc Phòng