Phát huy vai trò của Quân đội trong tham gia công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, vận động Nhân dân chấp hành pháp luật tại cơ sở

(Bqp.vn) - Ngày 30/7/2021, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1371/QĐ-TTg phê duyệt Đề án “Phát huy vai trò của lực lượng Quân đội nhân dân tham gia công tác phổ biến, giáo dục pháp luật (PBGDPL), vận động Nhân dân chấp hành pháp luật tại cơ sở giai đoạn 2021 - 2027” (sau đây viết gọn là Đề án 1371). Được sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, cấp ủy, chỉ huy các cơ quan, đơn vị, Ban Chỉ đạo Đề án và Hội đồng Phối hợp PBGDPL các cấp, sau khi triển khai thực hiện, Đề án 1371 đã đạt được những kết quả bước đầu rất quan trọng, tạo dấu ấn rõ nét, được các Bộ, ngành Trung ương và cấp ủy, chính quyền, nhân dân các địa phương ghi nhận, đánh giá cao.

Thượng tướng Võ Minh Lương, Ủy viên Trung ương Đảng, Ủy viên Thường vụ Quân ủy Trung ương, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, Chủ tịch Hội đồng Phối hợp PBGDPL Bộ Quốc phòng trao Bằng khen của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng tặng các tập thể có thành tích xuất sắc trong PBGDPL, tháng 3/2023.

Ban Chỉ đạo, Tổ Giúp việc Đề án 1371 Bộ Quốc phòng đã nghiên cứu, ban hành Quy chế hoạt động, xác định rõ cơ chế hoạt động, phối hợp và phân công cụ thể về nhiệm vụ đối với từng thành viên. Tổ chức họp, thảo luận, đề ra những nhiệm vụ, giải pháp để chỉ đạo, hướng dẫn các cơ quan, đơn vị trong toàn quân triển khai thực hiện Đề án. Ban hành Kế hoạch của Bộ Quốc phòng thực hiện Đề án giai đoạn 2021 - 2024 và năm 2022; ban hành các văn bản hướng dẫn, triển khai thực hiện Đề án. Triển khai việc thiết kế, báo cáo cấp có thẩm quyền đưa vào sử dụng lô-gô của Đề án; tổ chức Hội nghị toàn quốc quán triệt và triển khai thực hiện Đề án cho cán bộ lãnh đạo, chỉ huy, cán bộ chuyên môn của các cơ quan, đơn vị, địa phương và tập huấn báo cáo viên pháp luật tại 137 điểm cầu.

Hội đồng Phối hợp PBGDPL Bộ Quốc phòng kiểm tra hệ thống sổ sách phục vụ công tác tuyên truyền, PBGDPL tại Sư đoàn 395 (Quân khu 3).

Với vai trò là Cơ quan Thường trực Ban Chỉ đạo Đề án - Vụ Pháp chế Bộ Quốc phòng (Văn phòng Bộ Quốc phòng) đã tổ chức biên tập, phát hành 18.000 cuốn tài liệu liên quan đến quán triệt, triển khai thực hiện Đề án; phối hợp với Bộ Tư pháp biên tập, phát hành 85.000 cuốn tài liệu “Kỹ năng PBGDPL cho nhân dân”; 650.000 tờ gấp pháp luật về nội dung Luật Quốc phòng, Luật Nghĩa vụ quân sự, Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo, Luật Phòng, chống tác hại của rượu, bia; mua 50 đầu sách pháp luật cấp cho một số địa phương, địa bàn trọng điểm làm tài liệu tuyên truyền. Cùng với đó, đã báo cáo, lập dự toán và phân cấp kinh phí, mua sắm phương tiện, vật chất, tài liệu, bảo đảm cho hoạt động Ban Chỉ đạo, Tổ Giúp việc các cấp và hoạt động tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật, vận động nhân dân chấp hành pháp luật, trong đó, thực hiện đúng chủ trương “Ưu tiên địa bàn trọng yếu, vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi”.

Vụ Pháp chế Bộ Quốc phòng và Báo Quân đội nhân dân ký kết quy chế phối hợp trong công tác thông tin, tuyên truyền, PBGDPL.

Đến nay, theo đúng hướng dẫn của Ban Chỉ đạo Đề án Bộ Quốc phòng, Ban Chỉ đạo, Tổ Giúp việc Đề án đã được thành lập ở Bộ Tư lệnh các quân khu, Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng, Bộ Tư lệnh Cảnh sát biển, Bộ Tư lệnh Thủ đô Hà Nội, Bộ Tư lệnh Thành phố Hồ Chí Minh, Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và Ban Chỉ huy Quân sự quận, huyện, thị xã, thành phố trực thuộc tỉnh. Ở các cơ quan, đơn vị: Bộ Tổng Tham mưu, Tổng cục Chính trị và các tổng cục, quân đoàn, quân chủng, binh đoàn, binh chủng, học viện, nhà trường, doanh nghiệp và các cơ quan, đơn vị còn lại không thành lập Ban Chỉ đạo, Tổ Giúp việc đã giao cho Hội đồng Phối hợp PBGDPL các cấp đảm nhiệm việc tham mưu, tư vấn lãnh đạo, chỉ đạo, triển khai thực hiện Đề án; Tổ Giúp việc do Cơ quan Thường trực Hội đồng Phối hợp PBGDPL đảm nhiệm. Ở cấp không thành lập Hội đồng Phối hợp PBGDPL, việc tham mưu, tư vấn cho cấp ủy, người chỉ huy lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện Đề án do cơ quan chính trị, cán bộ chính trị chủ trì, phối hợp với các cơ quan, cán bộ có liên quan thực hiện.

Tổng cục Chính trị QĐND Việt Nam tập huấn kỹ năng, nghiệp vụ PBGDPL cho cán bộ Đoàn, cán bộ đảm nhiệm công tác thanh niên.

Để nâng cao chất lượng công tác PBGDPL, vận động nhân dân chấp hành pháp luật tại cơ sở, thực hiện có hiệu quả mục tiêu, nhiệm vụ của Đề án, Ban Chỉ đạo Đề án ở các cấp, nhất là các địa phương vùng biên giới, hải đảo đã tiến hành rà soát, nắm chắc tình hình đội ngũ báo cáo viên, tuyên truyền viên pháp luật các cấp, cũng như đội ngũ cộng tác viên, hòa giải viên pháp luật và người có uy tín ở cơ sở cả về số lượng, chất lượng. Trên cơ sở đó, xây dựng kế hoạch tổ chức tập huấn, bồi dưỡng và cử cán bộ tham gia các đợt tập huấn do Bộ, ngành Trung ương tổ chức nhằm nâng cao trình độ, kiến thức cơ bản về pháp luật cho đội ngũ này. Một số đơn vị đã kết hợp với địa phương tổ chức hội thi báo cáo viên, tuyên truyền viên pháp luật để trao đổi kinh nghiệm, học tập lẫn nhau về kiến thức pháp luật, nâng cao trình độ, kỹ năng, phương pháp PBGDPL, vận động nhân dân chấp hành pháp luật tại cơ sở.

Sân khấu hoá nội dung PBGDPL ở Lữ đoàn 72 (Binh chủng Công binh).

Thực hiện đa dạng hóa nội dung, hình thức PBGDPL, vận động nhân dân chấp hành pháp luật, các cơ quan, đơn vị đã phối hợp chặt chẽ với các cơ quan, ban, ngành tại địa phương để lựa chọn nội dung, hình thức phổ biến, giáo dục pháp luật, vận động nhân dân chấp hành pháp luật đa dạng, như: Tổ chức phổ biến tập trung trực tiếp; nói chuyện pháp luật; tư vấn, hướng dẫn tìm hiểu pháp luật; cung cấp thông tin, tài liệu pháp luật; tuyên truyền pháp luật trên phương tiện thông tin đại chúng, hệ thống thông tin nội bộ, bảng, biển, biểu ngữ, tranh cổ động; phát loa, mở băng tuyên truyền; tủ sách pháp luật, túi sách pháp luật, tờ rơi, tờ gấp pháp luật, bảng tin, bản tin của cơ quan, đơn vị, khu dân cư; phối hợp tổ chức thi tìm hiểu pháp luật, diễn đàn, tọa đàm, sân khấu hóa…

Bộ đội Biên phòng tỉnh Quảng Trị phát tờ rơi tuyên truyền về chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước cho đồng bào dân tộc.

Lực lượng Bộ đội Biên phòng, Hải quân, Cảnh sát biển và các đơn vị đóng quân ở vùng biên giới, hải đảo, tiếp tục phát huy hiệu quả của Đề án “Tăng cường PBGDPL cho cán bộ, nhân dân vùng biên giới, hải đảo” để tổ chức tuyên truyền, PBGDPL, vận động nhân dân chấp hành pháp luật tại cơ sở. Chỉ tính riêng các đơn vị thuộc Bộ đội Biên phòng tiếp tục phối hợp với địa phương, củng cố, phát triển và duy trì hoạt động của trên 2.000 Câu lạc bộ pháp luật và Câu lạc bộ trợ giúp pháp lý; 1.084 Trung tâm tư vấn pháp luật; trên 1.100 Tổ tuyên truyền pháp luật (số lượng từ 7 - 12 người); 9.828 Tổ hòa giải. Đội ngũ báo cáo viên, tuyên truyền viên pháp luật các cấp đã tích cực, chủ động tham mưu, đề xuất với chính quyền địa phương triển khai tuyên truyền, PBGDPL mỗi tuần từ 01 đến 02 buổi (vào ngày phiên chợ, tại các bãi ngang, các cảng cá khi ngư dân đi khai thác làm ăn trên biển về...). Ngoài ra, Bộ đội Biên phòng cũng đã tổ chức hàng nghìn đợt trợ giúp pháp lý lưu động tại cơ sở, gần 145.000 buổi tuyên truyền, PBGDPL thu hút trên 6,8 triệu lượt người nghe về chủ trương, đường lối của Đảng, Luật Biên giới quốc gia, Luật Biên phòng Việt Nam, Luật Biển Việt Nam, các văn bản pháp luật mới ban hành, về quốc phòng, an ninh và các vấn đề có liên quan đến đời sống, xã hội, quyền lợi, nghĩa vụ của công dân; âm mưu, thủ đoạn chống phá Đảng, Nhà nước của thế lực thù địch, phản động. Đặc biệt, trước diễn biến phức tạp của đại dịch COVID-19, các đơn vị đã đẩy mạnh tuyên truyền cho nhân dân khu vực biên giới nâng cao nhận thức, chấp hành nghiêm quy định về phòng, chống dịch; phát động “Phong trào toàn dân tham gia phòng, chống dịch COVID-19 và xuất, nhập cảnh trái phép ở khu vực biên giới”, góp phần ngăn chặn, hạn chế tối đa dịch bệnh xâm nhập, lây lan qua biên giới vào nội địa, giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội tại địa phương.

Hội thi tìm hiểu pháp luật tại Trung đoàn 141, Sư đoàn 312 (Quân đoàn 1).

Một số cơ quan, đơn vị đã tổ chức khảo sát thực tế về công tác PBGDPL, nhu cầu pháp luật của nhân dân để nghiên cứu, biên soạn, mua sắm, đảm bảo tài liệu tuyên truyền pháp luật sát, đúng với nhu cầu thực tế, phù hợp với từng vùng, miền và từng đối tượng. Trong đó, nổi bật là đã nghiên cứu, biên soạn hàng nghìn đề cương, tài liệu tuyên truyền các Bộ Luật, Luật, văn bản dưới luật (bằng tiếng Việt và tiếng dân tộc thiểu số); biên soạn, in và cấp tờ rơi, tờ gấp và đĩa DVD tuyên truyền pháp luật với nội dung dễ nhớ, dễ hiểu, phù hợp với trình độ, nhận thức của các đối tượng. Bộ đội Biên phòng một số tỉnh, thành phố đã phối hợp chặt chẽ với ngành Tư pháp ở địa phương thường xuyên củng cố, luân chuyển, hỗ trợ, bổ sung sách vào tủ sách pháp luật tại các phòng đọc, thư viện được bố trí tại các xã, phường, thị trấn biên giới; phối hợp với ngành văn hóa xây dựng hệ thống pa-nô, áp phích, khẩu hiệu và xây dựng các tiểu phẩm văn nghệ để tuyên truyền trực quan; phối hợp với ngành thông tin và truyền thông biên soạn nội dung tuyên truyền pháp luật trên màn hình LED tại các cửa khẩu; tuyên truyền trên chuyên mục “Vì chủ quyền, an ninh biên giới” và các chuyên mục của cơ quan thông tin đại chúng ở địa phương.

Bộ Tư lệnh Cảnh sát biển tuyên truyền, PBGDPL cho học sinh thông qua chương trình “Em yêu biển, đảo quê hương”.

Cùng với đó, các cơ quan, đơn vị đã tích cực phối hợp với cơ quan thông tấn, báo chí Trung ương và địa phương đẩy mạnh tuyên truyền trên các chuyên trang, chuyên mục, Cổng thông tin điện tử của địa phương, đơn vị; trên các báo in, báo điện tử, tạp chí, bản tin, Website, trang fanpage và mạng xã hội về các văn bản pháp luật, nhiệm vụ quản lý, bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới, biển, đảo; các nhân tố tích cực, gương điển hình của tập thể, cá nhân trong chấp hành pháp luật Nhà nước, đấu tranh, phê phán với các hành vi tiêu cực, sai trái, qua đó góp phần xây dựng xã hội an toàn, lan tỏa sâu rộng khẩu hiệu “Sống và làm việc theo hiến pháp và pháp luật”. Qua hơn 01 năm triển khai thực hiện Đề án, đã có hàng nghìn tin, bài, phóng sự, phim tài liệu, tiểu phẩm truyền hình, phát thanh được tuyên truyền, quảng bá sâu rộng trên các phương tiện thông tin đại chúng Trung ương và địa phương, đồng thời được chia sẻ trên các trang mạng xã hội.

Cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn 43, Sư đoàn 395 (Quân khu 3) tìm hiểu kiến thức pháp luật qua sách, báo.

Hưởng ứng “Ngày Pháp luật nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam” (ngày 09/11) và Mô hình “Ngày Pháp luật hằng tháng trong Quân đội”, các đơn vị Quân đội đã phối hợp với địa phương tổ chức các hoạt động tuyên truyền, PBGDPL, vận động nhân dân chấp hành pháp luật tại cơ sở với nhiều hình thức đa dạng, phong phú như: Tọa đàm, tư vấn pháp luật, giải đáp các vướng mắc, phát loa truyền thanh để tuyên truyền sâu rộng ý nghĩa Ngày Pháp luật Việt Nam, quyền con người, quyền và nghĩa vụ của công dân; triển khai các mô hình “Tổ tư vấn tâm lý, pháp lý”, “Mỗi tuần học một điều luật”, “Mỗi tuần một câu hỏi, một đáp án”. Hệ thống tủ sách, ngăn sách pháp luật ở các đơn vị cơ sở thường xuyên được củng cố, bổ sung, với nhiều tài liệu và sách pháp luật phù hợp với từng đối tượng.

Sinh viên Trường Đại học Quảng Nam tích cực tham gia Cuộc thi “Tìm hiểu Luật Cảnh sát biển Việt Nam”.

Năm 2021, hưởng ứng Cuộc thi trực tuyến “Tìm hiểu pháp luật về bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân”, “Tìm hiểu Luật Cảnh sát biển Việt Nam”, đã có hàng trăm nghìn lượt cán bộ, chiến sĩ và nhân dân tham gia, qua đó nâng cao nhận thức, hiểu biết về Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân và Luật Cảnh sát biển Việt Nam. Các cuộc thi tìm hiểu, tuyên truyền pháp luật bằng hình thức sân khấu hóa, lồng ghép với biểu diễn văn hóa văn nghệ cũng mang lại không khí thi đua sôi nổi, phấn khởi ở cơ sở, tạo thêm hình thức sinh hoạt chính trị - tinh thần cho cán bộ, chiến sĩ và nhân dân.

Tổ tư vấn tâm lý, pháp lý Lữ đoàn 680 (Vùng 3 Hải quân) tư vấn pháp lý cho chiến sĩ mới.

Cùng với đó, hoạt động tuyên truyền, PBGDPL thông qua hoạt động tư vấn pháp luật, tổ hòa giải cũng được các cơ quan, đơn vị phối hợp với địa phương chú trọng tổ chức thực hiện và đạt hiệu quả tích cực. Các Câu lạc bộ pháp luật, Câu lạc bộ trợ giúp pháp lý, Trung tâm tư vấn pháp luật, hướng nghiệp, giới thiệu việc làm và Tổ hòa giải đã phục vụ có hiệu quả nhu cầu tìm hiểu pháp luật, tư vấn, giải quyết các tranh chấp về lĩnh vực đất đai, hôn nhân và gia đình, quyền lợi và nghĩa vụ của công dân trong khiếu nại, tố cáo, hòa giải các mâu thuẫn, bức xúc của nhân dân ở địa phương, hạn chế tình trạng đơn thư khiếu nại, tố cáo, góp phần giữ vững an ninh trật tự, ổn định chính trị - xã hội, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương.

Trên cơ sở các phong trào thi đua, cuộc vận động, các chương trình do Đảng, Nhà nước, Ủy ban Trung ương mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Quân đội và địa phương phát động; Ban Chỉ đạo Đề án các địa phương, các đơn vị Quân đội đã tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương nhân rộng, duy trì nền nếp, có chiều sâu nhiều mô hình, phong trào và sáng kiến có hiệu quả đã và đang triển khai thực hiện ở cơ sở; đồng thời tiếp tục nghiên cứu, sáng tạo những biện pháp, cách làm mới, khoa học, hiệu quả trong thực hiện các phong trào, chương trình, mô hình, như: Phong trào “Toàn dân tham gia bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia trong tình hình mới”, Phong trào thi đua “Quân đội chung sức xây dựng nông thôn mới”, “Dân vận khéo”, xây dựng “Đơn vị dân vận tốt”; Chương trình “Hải quân Việt Nam làm điểm tựa cho ngư dân vươn khơi, bám biển”, “Cảnh sát biển đồng hành với ngư dân”; Mô hình: “Hợp sức toàn dân tấn công tội phạm”, “Thanh niên xung kích bảo vệ đường biên”, “Tổ phụ lão, tổ phụ nữ quản lý thôn, bản biên giới”, “Thôn, xóm, bản, làng bình yên không có tội phạm ma túy”, “Già làng, trưởng bản gương mẫu”, “Cụm kết nghĩa dân cư hai bên biên giới”… Việc tuyên truyền, PBGDPL trong các trường học cũng được đẩy mạnh thông qua triển lãm, trưng bày sách, báo, tranh, ảnh; các mô hình “Em yêu biển đảo quê hương”, “Biên giới với học đường”, “Tiết học vùng biên” và tổ chức các giờ học pháp luật cho học sinh và sinh hoạt ngoại khóa, tham quan đường biên, cột mốc biên giới.

Bộ Tư lệnh Vùng 5 Hải quân tuyên truyền, PBGDPL cho ngư dân.

Các hình thức, mô hình, cách làm trên đã góp phần khẳng định sự đa dạng, phong phú về hình thức, phương pháp công tác tuyên truyền, PBGDPL, vận động nhân dân chấp hành pháp luật tại cơ sở của các đơn vị Quân đội; góp phần đưa công tác này trở thành việc làm thường xuyên của các cấp, các ngành, các lực lượng và người dân địa phương.

Có thể khẳng định, sau hơn 01 năm triển khai thực hiện, với tinh thần chủ động và trách nhiệm, các cơ quan, đơn vị Quân đội đã phối hợp chặt chẽ với địa phương, huy động tối đa mọi nguồn lực, nhân lực, hoàn thành tốt các mục tiêu, nhiệm vụ của Đề án đã đề ra. Qua đó góp phần quan trọng xây dựng tinh thần thượng tôn pháp luật, tinh thần đại đoàn kết dân tộc, nâng cao nhận thức, ý thức pháp luật cho cán bộ, chiến sĩ và nhân dân, nhất là ở các địa bàn trọng yếu, vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi; ổn định tình hình an ninh, trật tự, kiềm chế tội phạm; tạo điều kiện thuận lợi để đầu tư phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, xóa đói giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới ở địa phương; thực hiện thắng lợi hai nhiệm vụ chiến lược “Xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN”.

Nguyễn Bằng