Quá trình hình thành và phát triển

(Bqp.vn) - Binh chủng Thông tin Liên lạc (TTLL) là một binh chủng chuyên môn của Quân đội nhân dân Việt Nam, có chức năng tham mưu, đề xuất với Quân uỷ Trung ương, Bộ Quốc phòng lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện công tác thông tin quân sự, ban hành các văn bản quy phạm pháp luật quản lý Nhà nước đối với hệ thống thông tin quân sự; huấn luyện, đào tạo, xây dựng lực lượng, bảo đảm trang bị kỹ thuật nhằm bảo đảm thông tin liên lạc thông suốt trong thế bố trí chiến lược, phòng thủ và tác chiến của quân đội.

Bộ đội Thông tin Liên lạc luôn bảo đảm thông tin kịp thời, chính xác, bí mật, an toàn trong mọi tình huống.

Để Trung ương Đảng, Chính phủ Cách mạng Lâm thời và Bộ Tổng chỉ huy có thể nắm vững và chỉ đạo các đơn vị, các chiến khu, các tỉnh trong cả nước, yêu cầu đặt ra cần phải có ngay một hệ thống TTLL riêng cho quân đội. Trước yêu cầu đó, ngày 09/9/1945, Phòng TTLL quân sự Bộ Tổng tham mưu do đồng chí Hoàng Đạo Thúy phụ trách được thành lập, chính thức triển khai mạng lưới TTLL đầu tiên của quân đội, góp phần quan trọng giúp Trung ương Đảng, Chính phủ và Bộ Tổng Tư lệnh chỉ đạo, chỉ huy quân đội tập trung, thống nhất, nhanh chóng và chính xác. Ngày 09/9/1945 trở thành ngày truyền thống của Bộ đội TTLL.

Trên cơ sở Nghị quyết của Hội nghị Trung ương Đảng lần thứ 6 (1949), ngày 31/7/1949, Bộ Quốc phòng, Tổng Tư lệnh ra Nghị định số 123-NĐ về việc thành lập Cục TTLL thuộc Bộ Tổng Tư lệnh và ngày 18/6/1949, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Sắc lệnh số 56-SL cử đồng chí Hoàng Đạo Thúy làm Cục trưởng Cục TTLL thuộc Bộ Tổng Tư lệnh, với các nhiệm vụ hình thành tổ chức cơ quan và đơn vị thuộc Cục, mở lớp đào tạo sỹ quan tham mưu TTLL và cán bộ kỹ thuật sửa chữa vô tuyến điện, điện thoại, máy phát điện, ban hành phương án tổ chức hệ thống TTLL trong toàn quân; sửa chữa, mua sắm các phương tiện khí tài TTLL để trang bị cho các đơn vị; biên soạn tài liệu để huấn luyện cho TTLL toàn quân.

Trong cuộc kháng chiến chống Pháp, Binh chủng TTLL phát triển mạnh mẽ cả về tổ chức biên chế, và phương tiện kỹ thuật. Với cách tổ chức liên lạc hợp lý, sử dụng hiệu quả các loại hình phương tiện TTLL, bằng cách tổ chức liên lạc vô tuyến điện theo mạng và vượt cấp, trong cuộc Tổng tiến công chiến lược Đông Xuân 1953 - 1954, đỉnh cao là Chiến dịch Điện Biên Phủ, Bộ đội TTLL đã hoàn thành tốt nhiệm vụ tổ chức và bảo đảm TTLL chỉ đạo, chỉ huy từ cấp chiến lược đến chiến dịch và chiến đấu. Ở bất cứ chiến trường nào trong cuộc tiến công chiến lược cũng đều nhận được sự chỉ đạo chặt chẽ của Bộ Chính trị Trung ương Đảng, Tổng Quân ủy và Bộ Tư lệnh thông qua hệ thống TTLL vô tuyến điện của quân đội do Bộ đội TTLL đảm nhiệm.

Trong Chiến dịch Điện Biên Phủ, Bộ đội TTLL đã có bước tiến mới về phương thức tổ chức bảo đảm cho tác chiến trong một chiến dịch tiến công trận địa quy mô lớn, đã bảo đảm vững chắc cho chỉ đạo, chỉ huy bộ binh, pháo binh, công binh, pháo phòng không. Chiến dịch Điện Biên Phủ là đỉnh cao của nghệ thuật tổ chức bảo đảm TTLL trong một chiến dịch lớn có tầm vóc lịch sử.

Trong Kháng chiến chống Mỹ cứu nước, Bộ đội TTLL phát triển vượt bậc cả về số lượng nhân lực và được trang bị nhiều loại khí tài, phương tiện kỹ thuật hiện đại. Biên chế tổ chức của Binh chủng TTLL tiếp tục được hoàn thiện và phát triển.

Xuất phát từ yêu cầu của nhiệm vụ và sự lớn mạnh của Bộ đội TTLL, ngày 31/01/1968, Bộ Quốc phòng ra quyết định chuyển Cục TTLL thành Bộ Tư lệnh TTLL, với nhiệm vụ lãnh đạo, chỉ huy xây dựng các đơn vị thông tin trực thuộc Bộ và làm tham mưu cho Bộ chỉ đạo các đơn vị TTLL toàn quân. Các loại hình TTLL vô tuyến điện, vô tuyến điện tiếp sức, hữu tuyến điện và thông tin chuyển đạt (quân bưu) phát triển mạnh mẽ, các tổng trạm thông tin và trạm thông tin được xây dựng liên hoàn từ trên xuống dưới, bảo đảm thông tin thông suốt, kịp thời, bí mật và chính xác, góp phần cùng quân dân cả nước giành thắng lợi trong các chiến dịch lớn như cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân (1968), Chiến dịch Bình Trị Thiên (1972), Chiến dịch “Điện Biên Phủ trên không” (1972). Đặc biệt trong Chiến dịch Hồ Chí Minh (1975), Bộ đội TTLL đã nhanh chóng tổ chức và phát triển hệ thống thông tin chiến lược, nối từ Trung ương tới các chiến trường, các kế hoạch bảo đảm TTLL được xây dựng công phu, chặt chẽ và hiệu quả. Các hướng mũi tiến công được bố trí lực lượng TTLL đi kèm bảo đảm thông suốt bằng các phương tiện vô tuyến điện, hữu tuyến điện, thông tin chuyển đạt với số lượng hoạt động chính thức và dự phòng đầy đủ, đáp ứng yêu cầu chiến đấu, hiệp đồng quân binh chủng quy mô lớn, góp phần không nhỏ trong sự nghiệp kháng chiến chống Mỹ cứu nước của dân tộc ta.

Trong hai cuộc chiến tranh bảo vệ Tổ quốc ở biên giới Tây Nam và biên giới phía Bắc, Bộ đội TTLL đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao. Các khu trung tâm thông tin, mạng liên lạc vô tuyến điện, hữu tuyến điện, các trạm viễn thông, tiếp sức của Bộ và các đơn vị đã hiệp đồng chặt chẽ, tạo nên hệ thống TTLL thông suốt vững chắc, từ trên xuống dưới, từ dưới lên trên, tạo thành sức mạnh “Tất cả vì nhiệm vụ tổ chức bảo đảm TTLL phục vụ chiến đấu thắng lợi”. Đây là bước trưởng thành mới của Bộ đội TTLL trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Hiện nay, Bộ đội TTLL là một trong các lực lượng được xác định ưu tiên hiện đại hóa theo Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Quân đội lần thứ IX. Nhiều khí tài, phương tiện thông tin hiện đại được trang bị, trình độ chuyên môn của cán bộ chiến sỹ được nâng cao để làm chủ các công nghệ hiện đại để hoàn thành tốt các nhiệm vụ được giao, phát huy truyền thống vẻ vang của binh chủng “Mưu trí, dũng cảm, đoàn kết, chủ động, sáng tạo, khắc phục mọi khó khăn, bảo đảm thông tin liên lạc kịp thời, chính xác, bí mật, an toàn trong mọi tình huống, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ trên giao”.

Binh chủng Thông tin Liên lạc nâng cao hiệu quả công tác kỹ thuật, đáp ứng yêu cầu hiện đại hoá

Đối với Bộ đội Thông tin Liên lạc (TTLL), công tác kỹ thuật có vai trò đặc biệt quan trọng. Vì vậy, nâng cao hiệu quả công tác kỹ thuật không chỉ là nội dung then chốt, trực tiếp góp phần đảm bảo cho hệ thống thông tin liên lạc trong toàn quân hoạt động thông suốt, vững chắc trong mọi tình huống, mà còn là đòi hỏi bức thiết trước yêu cầu đi thẳng lên hiện đại của Binh chủng trong giai đoạn hiện nay.

Là cơ quan đầu ngành thông tin của Quân đội, ngoài nhiệm vụ tổ chức TTLL cho Bộ Quốc phòng và lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Binh chủng TTLL còn có nhiệm vụ bảo đảm trang bị (BĐTB) và bảo đảm kỹ thuật (BĐKT) thông tin cho toàn quân. Những năm gần đây, nhiệm vụ của Binh chủng liên tục có sự phát triển, nên nhu cầu BĐKT tăng mạnh, số lượng trang bị và hệ thống mạng lưới thông tin cần sửa chữa, nâng cấp, đồng bộ lớn. Trong khi đó, cơ cấu tổ chức và năng lực của hệ thống BĐKT thông tin các cấp còn có mặt hạn chế, chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu đặt ra; nguồn ngân sách hằng năm còn hạn hẹp; đầu mối phải bảo đảm trong khắp toàn quân, trên địa bàn cả nước. Đặc biệt, bên cạnh các trang bị thông tin (TBTT) truyền thống, phần lớn đã qua khai thác, sử dụng nhiều năm, Binh chủng đã có bước đi trước đón đầu, đầu tư đưa vào khai thác, sử dụng nhiều loại TBTT mới hiện đại; trong đó, nhiều trang bị có trình độ công nghệ và hiện đại đứng hàng đầu thế giới, như: hệ thống Trunking, VSAT, truyền hình, truyền dẫn cáp quang, các loại máy vô tuyến điện công nghệ cao nhảy tần tự thích nghi… Công tác BĐKT cho các trang bị này rất phức tạp, yêu cầu khắt khe, có sự khác biệt lớn so với các trang bị thế hệ cũ; các loại vật tư kỹ thuật chuyên dụng thay thế phụ thuộc nhiều vào nhà sản xuất; trình độ chuyên môn của đội ngũ cán bộ, nhân viên (CB, NV) kỹ thuật có mặt chưa theo kịp sự phát triển, thay đổi nhanh của công nghệ… Thực tiễn đó đã đặt ra cho công tác kỹ thuật (CTKT), ngành Kỹ thuật Binh chủng không ít khó khăn, thách thức cần giải quyết.

 Trước tình hình đó, để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ được giao, ngành Kỹ thuật Binh chủng đã tập trung đẩy mạnh đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả CTKT, xác định đây là mục tiêu trọng tâm, xuyên suốt; đồng thời, là đòi hỏi bức thiết trong hoạt động của Ngành cả trước mắt và lâu dài, là nhân tố quan trọng góp phần duy trì, khai thác hiệu quả hệ thống TTLL hiện có, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ của Quân đội trong tình hình mới.

Để thực hiện được mục tiêu trên, Ngành đã và đang triển khai đồng bộ nhiều biện pháp về cả tổ chức và chuyên môn nghiệp vụ, phát huy sức mạnh tổng hợp của các lực lượng trong tổ chức thực hiện; trong đó, tập trung vào những nội dung chủ yếu sau:

Một là, chủ động thực hiện tốt chức năng tham mưu cho Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Binh chủng về CTKT. Thực hiện công tác này, ngành Kỹ thuật Binh chủng, trước hết là Cục Kỹ thuật luôn quán triệt sâu sắc các chỉ thị, nghị quyết của cấp trên về CTKT, nhất là Nghị quyết 382-NQ/ĐUQSTW của Đảng ủy Quân sự Trung ương (nay là Quân ủy Trung ương) và bám sát nhiệm vụ của Binh chủng, tích cực tham mưu cho Đảng ủy, Bộ Tư lệnh xây dựng nhiều chủ trương, giải pháp lãnh đạo, chỉ đạo CTKT. Trong đó, đặt trọng tâm vào nghiên cứu, đề xuất các giải pháp xây dựng, hoàn thiện quy hoạch hệ thống BĐKT phù hợp với quy hoạch điều chỉnh lực lượng của Binh chủng; đầu tư nâng cao năng lực của cơ sở BĐKT các cấp; đổi mới phương thức BĐKT; xây dựng các quy trình, quy chế, định mức kỹ thuật, thống nhất hoạt động của hệ thống BĐKT thông tin toàn quân… Đặc biệt, Ngành đã chủ động rà soát, nghiên cứu, tham mưu cho Binh chủng và Bộ Tổng Tham mưu tổ chức quy hoạch sử dụng các TBTT trong toàn quân theo hướng giảm chủng loại, tập trung duy trì chất lượng và đồng bộ cho các trang bị có số lượng lớn, còn trong quy hoạch; đồng thời, thống nhất sử dụng một số loại TBTT cho từng đơn vị trong toàn quân, nhất là ở cấp chiến dịch, chiến thuật. Qua đó, đưa ra khỏi biên chế TBTT nhiều trang bị cũ, không còn phù hợp, góp phần thiết thực đổi mới, đồng bộ hệ thống TTLL và tạo điều kiện thuận lợi cho việc đầu tư mua sắm, quản lý, dự trữ vật tư, sửa chữa, nâng cấp trang bị, nâng cao một bước chất lượng, hiệu quả CTKT.

Hai là, coi trọng xây dựng đội ngũ CB, NV kỹ thuật thông tin vững mạnh, làm nòng cốt thực hiện CTKT ở các cấp. Là binh chủng kỹ thuật thuộc lĩnh vực có tốc độ phát triển nhanh về khoa học - kỹ thuật, công nghệ, khi hệ thống TTLL quân sự ngày càng được đầu tư nhiều trang bị thế hệ mới hiện đại, thì việc xây dựng đội ngũ CB, NV kỹ thuật có trình độ cao, chuyên sâu để có thể quản lý, khai thác và thực hiện tốt các nội dung BĐKT có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Đó là cơ sở để không chỉ quyết định việc hoàn thành nhiệm vụ CTKT, mà còn quyết định sự thành công của quá trình hiện đại hoá Binh chủng. Từ nhận thức đó, Ngành đã nỗ lực tập trung xây dựng đội ngũ CB, NV kỹ thuật có bản lĩnh chính trị vững vàng, chuẩn hoá về trình độ chuyên môn, tay nghề theo từng vị trí công tác; chú trọng xây dựng đội ngũ chuyên gia đầu ngành ở các cơ sở BĐKT chiến lược, chiến dịch và nhân viên, thợ kỹ thuật giỏi ở đơn vị cơ sở. Thực hiện chủ trương của Ngành, Cục đã rà soát, đánh giá đúng thực trạng đội ngũ CB,NV kỹ thuật các cấp, từ đó xây dựng kế hoạch tạo nguồn, đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng. Những năm qua, Cục đã chỉ đạo thực hiện đa dạng các hình thức đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ CB,NV kỹ thuật; kết hợp huấn luyện tại Binh chủng, đơn vị với đào tạo chuyên sâu tại các cơ sở trong nước và nước ngoài. Đặc biệt, Cục đã và đang chỉ đạo các đơn vị tăng cường cử CB,NV tham gia các dự án, tham gia thi công các công trình thông tin, xử lý các sự cố hư hỏng... coi đây là một “kênh” quan trọng để CB, NV nâng cao trình độ, tay nghề.

Cùng với đó, Ngành duy trì thành nền nếp công tác huấn luyện, tập huấn kỹ thuật hằng năm. Trong huấn luyện, Ngành đã bám sát phương châm “cơ bản, thiết thực, vững chắc, sát nhiệm vụ đơn vị”, kết hợp hài hoà huấn luyện toàn diện và chuyên sâu; chú trọng huấn luyện thực hành, tập trung vào việc chuyển giao công nghệ, tổ chức BĐKT cho trang bị mới, BĐKT trong điều kiện có tác chiến điện tử... Riêng năm 2011, Cục đã trích hàng trăm triệu đồng để thực hiện hợp đồng với Học viện Bưu chính Viễn thông trong đào tạo; qua đó, đào tạo được 8 đồng chí đạt tiêu chuẩn kỹ thuật viên mạng quốc tế; đồng thời, tổ chức gần 20 lớp huấn luyện cho 393 lượt CB, NV kỹ thuật của Binh chủng và toàn quân, với kết quả 100% khá, giỏi. Với những nỗ lực đó, đến nay, đội ngũ CB,NV kỹ thuật của Binh chủng đã có sự phát triển về mọi mặt, đủ khả năng quản lý, khai thác và thực hiện tốt các nội dung BĐKT cho hệ thống TTLL.

Ba là, tập trung đầu tư nâng cao năng lực của các cơ sở BĐKT thông tin và đẩy mạnh phân cấp BĐKT. Trước sự phát triển nhanh của hệ thống TTLL, để thực hiện tốt công tác BĐKT, nhất là cho các TBTT mới, đòi hỏi cần có các cơ sở BĐKT hiện đại, các trang bị sửa chữa, đo lường và quản lý chất lượng phù hợp. Tuy nhiên, hầu hết trạm, xưởng của các đơn vị cơ sở hạ tầng đã xuống cấp, trang thiết bị và công nghệ phần lớn đã cũ, các thiết bị sửa chữa chuyên ngành, vật tư thay thế còn ít và thiếu so với yêu cầu. Từ thực tế đó, Cục vừa tham mưu cho Binh chủng kiện toàn hệ thống BĐKT, vừa huy động, tận dụng các nguồn lực đầu tư nâng cấp toàn diện các cơ sở BĐKT do Binh chủng trực tiếp quản lý và các trạm, xưởng cấp chiến dịch, chiến thuật trong toàn quân. Thực hiện Chỉ thị số 2052/CT-BTL của Tư lệnh Binh chủng, Cục đã chỉ đạo và thực hiện kiện toàn, quy hoạch các cơ sở BĐKT trong toàn quân theo từng vùng, miền, hướng chiến lược, hình thành hệ thống BĐKT thông tin ở 3 cấp (chiến lược, chiến dịch, chiến thuật). Đây là cơ sở quan trọng để Ngành thực hiện đổi mới phương thức BĐKT thông tin theo hướng: phân cấp mạnh cho cấp chiến dịch, chiến thuật và theo khu vực; thực hiện kết hợp bảo đảm tập trung với tại chỗ và cơ động.

Cùng với chỉ đạo các đơn vị khai thác, phát huy hiệu quả các trang, thiết bị hiện có, Ngành từng bước đầu tư, mua sắm và bổ sung cho các cơ sở BĐKT các cấp nhiều thiết bị, phương tiện bảo dưỡng, sửa chữa chuyên ngành hiện đại; tăng cường bảo đảm vật tư dự phòng theo quy định, nhất là các vật tư chuyên dụng cho TBTT mới... Đặc biệt, Ngành đã rà soát, xây dựng và từng bước triển khai thực hiện kế hoạch đầu tư nâng cấp toàn diện các cơ sở BĐKT trong toàn quân. Để việc đầu tư nâng cấp đạt hiệu quả, Ngành thực hiện đầu tư có trọng tâm, trọng điểm, ưu tiên những nội dung, hạng mục thiết thực phục vụ công tác sửa chữa, bảo dưỡng của đơn vị. Đến nay, Binh chủng đã hoàn thành giai đoạn 1 đầu tư nâng cấp các cơ sở BĐKT cấp chiến lược (Trung tâm Kỹ thuật Thông tin công nghệ cao, Công ty Điện tử Z755), 31 trạm, xưởng cấp chiến dịch, 37 trạm sửa chữa cấp chiến thuật, với tổng số vốn đầu tư gần 100 tỉ đồng. Trong đó, các cơ sở BĐKT cấp chiến lược và 3 trung tâm BĐKT khu vực (phía Bắc, phía Nam và Tây Nguyên) được đầu tư có chiều sâu về công nghệ, đảm bảo đủ sức thực hiện chức năng BĐKT thông tin tuyến cuối cho toàn quân. Các cơ sở cấp chiến dịch, chiến thuật đảm bảo sửa chữa được 100% các TBTT hệ cũ và một phần trang bị mới theo phân cấp. Nhờ thực hiện tốt giải pháp trên đây, năng lực bảo đảm của Ngành được nâng lên rõ rệt, đáp ứng kịp thời nhu cầu bảo dưỡng, sửa chữa TBTT của các đơn vị, hạn chế việc các đơn vị phải đưa trang bị về sửa chữa tại các nhà máy của Binh chủng, góp phần duy trì sự ổn định của hệ thống TTLL.

Bốn là, đẩy mạnh nghiên cứu, cải tiến, thiết kế, chế thử và sản xuất các loại trang bị, vật tư kỹ thuật. Đây là giải pháp cơ bản, then chốt, giúp Binh chủng chủ động trong BĐTB, BĐKT, nhất là cho TBTT thế hệ mới, hạn chế sự phụ thuộc vào nước ngoài. Nhận thức rõ điều đó, Binh chủng đã chú trọng tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chỉ huy các cấp; đồng thời, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục, nhằm thu hút đông đảo CB, NV tham gia vào công tác này. Trong quá trình triển khai, Ngành lấy Trung tâm Kỹ thuật Thông tin công nghệ cao, Công ty Điện tử Z755 và các chuyên gia kỹ thuật đầu ngành làm nòng cốt, qua đó, mở rộng công tác nghiên cứu, cải tiến các loại trang bị, vật tư kỹ thuật ra toàn Ngành. Cùng với đầu tư nghiên cứu, cải tiến các trang bị kỹ thuật thông tin thế hệ cũ, Binh chủng coi trọng nghiên cứu khai thác làm chủ trang bị mới; trong đó, tập trung mũi nhọn vào nghiên cứu, cải tiến, thiết kế, chế thử và phối hợp với các cơ sở công nghiệp quốc phòng sản xuất các loại trang bị, vật tư kỹ thuật, phụ tùng đồng bộ chuyên dụng. Thời gian qua, Ngành đã nghiên cứu, chế tạo thành công một số loại trang bị, vật tư kỹ thuật, như: thiết bị ghép kênh thông tin sợi quang; MUX quang 4E1; tổng đài IP; các loại máy vô tuyến điện sóng ngắn dùng cho cấp chiến dịch, chiến thuật… Đặc biệt, Trung tâm Kỹ thuật Thông tin công nghệ cao và Công ty Điện tử Z755 đã nghiên cứu nội địa hoá, chế tạo thành công các bảng mạch máy vô tuyến điện: XD-D9B1, PRC25, XD-D18… Ngoài ra, các cơ sở này còn chế tạo được một số thiết bị phục vụ công tác BĐKT cho cấp chiến dịch, chiến thuật, góp phần thực hiện tốt chủ trương phân cấp BĐKT nâng cao chất lượng, hiệu quả CTKT của Binh chủng.

Nhiệm vụ của ngành Kỹ thuật Binh chủng trong giai đoạn mới rất nặng nề. Tiếp tục thực hiện đồng bộ, có hiệu quả các yêu cầu, giải pháp trên đây là cơ sở quan trọng để Ngành hoàn thành thắng lợi, chức năng, nhiệm vụ được giao, góp phần xây dựng Binh chủng “cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại”.

(Cổng TTĐT BQP)