Kiểm soát nhiễm khuẩn trong các cơ sở khám chữa bệnh - yếu tố quan trọng giảm thiểu gánh nặng cho người bệnh

(Bqp.vn) - Ngày 31/7 tại Hà Nội, Bộ Y tế tổ chức Hội nghị triển khai thực hiện Thông tư 16/2018/TT-BYT quy định về kiểm soát nhiễm khuẩn trong các cơ sở khám chữa bệnh với sự tham gia của Trưởng đại diện Tổ chức Y tế thế giới tại Việt Nam Kidong Park; Trưởng đại diện Trung tâm Kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ tại Việt Nam Anthony Mounts cùng 400 đại biểu đến từ Sở Y tế các tỉnh, thành phố và cơ sở y tế trong cả nước.

Theo Thứ trưởng Thường trực Bộ Y tế Nguyễn Viết Tiến, nhiễm khuẩn bệnh viện đã và đang là gánh nặng cho người bệnh, các cơ sở khám chữa bệnh trên toàn cầu, đặc biệt ở các nước chậm và đang phát triển do làm tăng tỷ lệ mắc bệnh, tỷ lệ tử vong, kéo dài thời gian nằm viện, tăng sử dụng kháng sinh, tăng đề kháng kháng sinh của vi khuẩn và tăng chi phí điều trị.

Tỷ lệ nhiễm khuẩn bệnh viện ở các nước phát triển khác nhau dao động trong khoảng 3,5 - 12%. Trung tâm Phòng ngừa và Kiểm soát bệnh dịch châu Âu (ECDC) báo cáo tỷ lệ hiện nhiễm ở các nước châu Âu trung bình là 7,1%. Số liệu về nhiễm khuẩn bệnh viện tại các quốc gia chậm và đang phát triển thường không đầy đủ và không có sẵn. Tuy nhiên, phân tích gần đây của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cho thấy các ca nhiễm khuẩn bệnh viện ở các nước đang phát triển thường xảy ra với tần suất cao hơn do hạn chế nguồn lực so với các nước phát triển. Tổn thất tài chính hàng năm do nhiễm khuẩn bệnh viện cũng rất lớn, ước tính khoảng 7 tỷ euro ở châu Âu, khoảng 6,5 tỷ USD ở Mỹ.

Tại Việt Nam đến nay, hầu hết các cơ sở khám chữa bệnh bước đầu thực hiện giám sát ca bệnh nhiễm khuẩn bệnh viện, giám sát tuân thủ vệ sinh tay, giám sát tuân thủ các quy trình kiểm soát nhiễm khuẩn, giám sát vi sinh vật gây nhiễm khuẩn bệnh viện và kháng kháng sinh, từng bước chuẩn hóa công tác khử khuẩn, tiệt khuẩn, tăng cường vệ sinh bệnh viện, chủ động phòng, chống bệnh dịch... Theo Thứ trưởng Thường trực Bộ Y tế Nguyễn Viết Tiến, công tác kiểm soát nhiễm khuẩn của Việt Nam hiện nay vẫn còn nhiều thách thức. Một số người đứng đầu cơ sở khám chữa bệnh vẫn chưa thật sự hiểu hết vai trò, tầm quan trọng của công tác khiểm soát nhiễm khuẩn, do vậy việc đầu tư nguồn lực cho hoạt động kiểm soát nhiễm khuẩn chưa phù hợp và hiệu quả. Chưa có chính sách thu hút, khuyến khích những người có tâm huyết, có chuyên môn, có uy tín làm công tác kiểm soát nhiễm khuẩn. Bên cạnh dó, nhân lực kiểm soát nhiễm khuẩn còn thiếu ở hầu hết các bệnh viện. Đa số nhân viên phụ trách công tác giám sát nhiễm khuẩn bệnh viện chưa được đào tạo do vậy chưa thực hiện được giám sát chủ động, liên tục các loại nhiễm khuẩn bệnh viện thường gặp và giám sát các vi khuẩn đa kháng kháng sinh.

Nguồn lực cho kiểm soát nhiễm khuẩn còn hạn hẹp, cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ công tác kiểm soát nhiễm khuẩn tại nhiều bệnh viện chưa được quan tâm đầu tư đúng quy định. Công tác kiểm soát nhiễm khuẩn tại các bệnh viện tập trung nhiều vào giặt là, hấp sấy, quản lý chất thải mà chưa chú trọng vào công tác giám sát bao gồm giám sát tuân thủ thực hành kiểm soát nhiễm khuẩn và giám sát tỷ lệ nhiễm khuẩn bệnh viện. Mặc dù đây mới là nhiệm vụ trọng tâm của kiểm soát nhiễm khuẩn tại bệnh viện nhằm bảo đảm an toàn, tránh lây nhiễm bệnh cho người bệnh, nhân viên y tế và cộng đồng. Bên cạnh đó, việc chưa có chương trình đào tạo kiểm soát nhiễm khuẩn hiệu quả trong các trường thuộc khối ngành sức khỏe dẫn đến các bác sỹ, điều dưỡng và nhân viên y tế khác khi và làm việc tại các cơ sở khám chữa bệnh chưa có đủ kiến thưc, kỹ năng về phòng ngừa và kiểm soát nhiễm khuẩn. Đặc biệt với mô hình bệnh tật của nước chậm phát triển và đang phát triển, các bệnh nhiễm khuẩn chiếm tỷ lệ cao, nhiều bệnh dịch mới nổi có nguy cơ tử vong cao và gây dịch xuất hiện không chỉ tại cộng đồng mà ngày càng có xu hướng lây lan nhiều trong bệnh viện như cúm A (H5N1, H1N1, H7N9...), MERS-CoV, Ebola... là một trong những thách thức lớn trong công tác kiểm soát và ngăn ngừa bệnh dịch tại các cơ sở khám chữa bệnh.

Cục trưởng Cục Quản lý Khám chữa bệnh Lương Ngọc Khuê cho biết, để khắc phục những hạn chế trên, Bộ Y tế đã ban hành Thông tư số 16/2018/TT-BYT Quy định về kiểm soát nhiễm khuẩn trong các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh thay thế Thông tư số 18/2009/TT-BYT. Thông tư quy định rõ, các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có từ 150 giường bệnh trở lên phải có đầy đủ Hội đồng, khoa/bộ phận và mạng lưới kiểm soát nhiễm khuẩn. Các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có dưới 150 giường bệnh tối thiểu phải có bộ phận kiểm soát nhiễm khuẩn thuộc phòng kế hoạch tổng hợp, có mạng lưới kiểm soát nhiễm khuẩn và có người phụ trách kiểm soát nhiễm khuẩn làm việc toàn thời gian. Cơ sở khám bệnh, chữa bệnh không có giường bệnh nội trú tối thiểu phải phân công một người phụ trách kiểm soát nhiễm khuẩn.

Thông tư cũng quy định người đứng đầu cơ sở khám bệnh, chữa bệnh phải chịu trách nhiệm toàn diện về công tác kiểm soát nhiễm khuẩn của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh. Ngoài ra, Thông tư cũng phép xã hội hóa công tác vệ sinh bệnh viện, xử lý chất thải, đồ vải và dụng cụ y tế dưới sự kiểm soát chuyên môn của kiểm soát nhiễm khuẩn và tuân thủ các quy định hiện hành.

Thông tư kiểm soát nhiễm khuẩn là một bước tiến quan trọng trong việc định hướng kiểm soát nhiễm khuẩn vào những nhiệm vụ trọng tâm đó là thực hiện giám sát nhiễm khuẩn bệnh viện, giám sát tuân thủ thực hành kiểm soát nhiễm khuẩn nhằm giảm thiểu nhiễm khuẩn liên quan đến chăm sóc y tế cho người bệnh, nhân viên y tế và cộng đồng...

Bích Thủy