Học viện Quốc phòng 40 năm xây dựng và phát triển

(Bqp.vn) - Sau Đại thắng mùa Xuân 1975, thống nhất đất nước, lịch sử dân tộc ta bước sang kỷ nguyên mới: Tổ quốc hoàn toàn độc lập, cả nước đi lên chủ nghĩa xã hội. Quân đội ta thực hiện hai nhiệm vụ lớn: xây dựng theo hướng “Cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại”, sẵn sàng chiến đấu và chiến đấu thắng lợi, bảo vệ vững chắc Tổ quốc xã hội chủ nghĩa. Trong bước ngoặt lịch sử trọng đại của cách mạng, ngày 21/2/1976, Học viện Quân sự Cao cấp - tiền thân của Học viện Quốc phòng ngày nay được thành lập. Sự ra đời của Học viện Quân sự Cao cấp là bước tiến quan trọng của quân đội ta trong việc kịp thời tổng kết chiến tranh, phát triển hệ thống lý luận khoa học nghệ thuật quân sự và đào tạo bồi dưỡng đội ngũ cán bộ cao cấp quân đội đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam trong giai đoạn mới.

Đại tướng Võ Nguyên Giáp dự Lễ khai giảng lớp bổ túc cán bộ cao cấp quân sự khóa 1 tại Học viện Quân sự cao cấp (nay là Học viện Quốc phòng) ngày 3/1/1977. (ảnh tư liệu)

Ngày 03/01/1977, Học viện tổ chức trọng thể Lễ khai giảng khóa học đầu tiên, đây là sự kiện đặc biệt quan trọng trong tiến trình xây dựng và phát triển của Học viện và ngày này được chọn là Ngày truyền thống của Học viện Quốc phòng. Đánh giá về sự kiện lịch sử quan trọng này, Đại tướng Võ Nguyên Giáp nhấn mạnh: “Nhiệm vụ của Học viện Quân sự Cao cấp về lâu dài là đào tạo cán bộ quân sự cao cấp của chúng ta theo một chương trình cơ bản, toàn diện và có hệ thống... Việc thành lập Học viện Quân sự Cao cấp là một sự kiện có ý nghĩa quan trọng trong công cuộc xây dựng quân đội nhân dân tiến lên chính quy và hiện đại trong giai đoạn mới. Tuy thành lập sau các học viện khác, nhưng nó là Học viện cao cấp nhất của quân đội ta nên nhiệm vụ của nó rất nặng nề, tiền đồ của nó rất vẻ vang. Cán bộ quân sự cao cấp của ta từ nay về sau phải trải qua Học viện này, do đó mà mỗi bước tiến lên của Học viện sẽ có ảnh hưởng tích cực đối với toàn quân” [1].

Đúng như nhận định của Đại tướng Võ Nguyên Giáp, trải qua 40 năm xây dựng, phấn đấu, phát triển, Học viện Quốc phòng ngày càng lớn mạnh, trưởng thành, không ngừng tô thắm thêm truyền thống: Trung thành, tận tụy, đoàn kết, sáng tạo, xứng đáng là Đơn vị Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân thời kỳ đổi mới, liên tục hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao.

Từ ngày thành lập đến nay, Học viện Quốc phòng luôn quán triệt sâu sắc nền tảng tư tưởng, quan điểm đường lối và các nguyên tắc của Đảng, nhất là những vấn đề về quân sự, quốc phòng, an ninh, bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa vào quá trình huấn luyện - đào tạo, nghiên cứu khoa học và đạt được những thành tích xuất sắc. Học viện đã đào tạo, bồi dưỡng cho hàng nghìn cán bộ cao cấp của Đảng, Nhà nước và lực lượng vũ trang; hàng trăm quan chức quân sự cao cấp của một số nước trong khu vực và trên thế giới; thực hiện xuất sắc hàng trăm đề tài khoa học cấp quốc gia, cấp Bộ, ngành về khoa học nghệ thuật quân sự, quốc phòng, an ninh, khoa học xã hội nhân văn quân sự và lý luận công tác đảng, công tác chính trị cấp chiến dịch - chiến lược; hoàn thành xuất sắc chức năng nhiệm vụ là một trung tâm huấn luyện - đào tạo cán bộ quân sự cao cấp, cán bộ khoa học quân sự cấp chiến dịch - chiến lược của Quân đội nhân dân Việt Nam và quân đội một số nước, bồi dưỡng kiến thức quốc phòng - an ninh cho cán bộ cao cấp của Đảng, Nhà nước thuộc diện Trung ương quản lý; thực sự là một trung tâm nghiên cứu phát triển khoa học - nghệ thuật quân sự hàng đầu của quân đội và của quốc gia, có ảnh hưởng sâu rộng trong khu vực và trên thế giới.

Học viện Quốc phòng - 40 năm xây dựng và phát triển đã trải qua ba thời thời kỳ với ba tên gọi khác nhau: Học viện Quân sự Cao cấp (1976 - 1981); Học viện Quân sự Cấp cao (1982 - 1994) và Học viện Quốc phòng ngày nay. Đây không chỉ là việc đổi tên theo quyết định của Bộ Quốc phòng, Nghị định của Chính phủ cho phù hợp với chức năng, nhiệm vụ, biên chế tổ chức mới, mà chính là phản ánh sự tiếp nối nhau qua từng bước trưởng thành, phát triển về chất của Học viện qua các thời kỳ nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển tất yếu của quân đội và lực lượng vũ trang nhân dân, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Trong đó, Học viện Quân sự Cao cấp ra đời là một sự kiện đánh dấu bước trưởng thành mới của lực lượng vũ trang, của Quân đội nhân dân Việt Nam; đồng thời, đó cũng là sự phát triển hoàn thiện của hệ thống nhà trường quân sự của Việt Nam, thể hiện sự phát triển cao của nền khoa học và nghệ thuật quân sự Việt Nam. Học viện Quân sự Cao cấp là trung tâm huấn luyện, đào tạo cán bộ cao cấp và là trung tâm nghiên cứu khoa học quân sự, nghệ thuật quân sự của lực lượng vũ trang nhân dân Việt Nam. Vì vậy, Học viện Quân sự Cao cấp là nơi đào tạo cán bộ cao cấp, đồng thời là nơi đào tạo cán bộ khoa học quân sự cho quân đội. Thời kỳ Học viện mang tên Học viện Quân sự Cấp cao, đây là bước phát triển trong việc chuyển nhiệm vụ huấn luyện - đào tạo chỉ huy - tham mưu binh chủng hợp thành cấp sư đoàn sang huấn luyện - đào tạo chỉ huy - tham mưu cao cấp chiến dịch - chiến lược; mở rộng quy mô đào tạo và hợp tác quốc tố; xây dựng Học viện vững mạnh tọàn diện.

Từ ngày 20/12/1994, theo Nghị định của Chính phủ, thành lập Học viện Quốc phòng trên cơ sở Học viện Quân sự Cấp cao. Học viện Quốc phòng được thành lập đã khẳng định vị trí mới của hệ thống nhà trường quân đội, nhiệm vụ mới của lực lượng vũ trang nhân dân, chức năng và nhiệm vụ mới của Học viện trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa; khẳng định sự phát triển về đường lối quân sự Việt Nam, đường lối quốc phòng toàn dân và nghệ thuật quân sự Việt Nam trong giai đoạn mới. Học viện Quốc phòng được thành lập là sự tiếp nối và phát triển truyền thống từ Học viện Quân sự Cao cấp đến Học viện Quân sự Cấp cao, đánh dấu bước phát triển mới trong tư duy về quốc phòng - an ninh, tạo ra một thế mới trong mối quan hệ đối ngoại trong khu vực và trên thế giới.

Trong suốt chặng đường 40 năm xây dựng và phát triển, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng, Nhà nước, trực tiếp là sự lãnh đạo, chỉ đạo chặt chẽ của Quân ủy Trung ương, lãnh đạo Bộ Quốc phòng; sự quan tâm giúp đỡ của các cơ quan đơn vị trong và ngoài quân đội, của các cấp ủy, chính quyền, đoàn thể ở địa phương và nhân dân cả nước; cùng với sự nỗ lực, bền bỉ phấn đấu, Học viện đã hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao. Đặc biệt, đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ: huấn luyện - đào tạo cán bộ cao cấp; cán bộ nghiên cứu khoa học quân sự và nghệ thuật quân sự của quân đội; bồi dưỡng kiến thức quốc phòng - an ninh cho cán bộ cao cấp của Đảng, Nhà nước thuộc diện Trung ương quản lý, đáp ứng yêu cầu xây dựng quân đội “cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại”; xây dựng và củng cố nền quốc phòng toàn dân, nền an ninh nhân dân, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa; nghiên cứu phát triển khoa học quân sự, nghệ thuật quân sự, tham mưu cho Đảng, Nhà nước, Bộ Quốc phòng nhiều vấn đề về chiến lược quân sự, quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới; thực hiện xuất sắc nhiệm vụ đối ngoại quân sự, góp phần quan trọng phát triển quan hệ đối ngoại của Đảng, Nhà nước, quân đội trong thời kỳ hội nhập quốc tế; tích cực bồi dưỡng nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, giảng viên, nhân viên, chủ động đáp ứng những yêu cầu mới ngày càng cao của Học viện; xây dựng Đảng bộ Học viện trong sạch vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức, Học viện vững mạnh toàn diện, phát triển bền vững.

Đạt được kết quả tốt đẹp trong 40 năm xây dựng và phát triển trên đây là do tổng hợp nhiều yếu tố tạo thành. Riêng về nhân tố nội lực, 40 năm qua, Học viện đã thường xuyên quán triệt sâu sắc đường lối, quan điểm của Đảng, nhiệm vụ cách mạng, nhiệm vụ quốc phòng - an ninh, nắm chắc chức năng, nhiệm vụ, nhận rõ những thuận lợi, khó khăn trong từng giai đoạn, kịp thời có biện pháp tổ chức thực hiện phù hợp, đáp ứng yêu cầu phát triển của nhiệm vụ trong các thời kỳ. Phát huy dân chủ, tính tiền phong gương mẫu, tinh thần sáng tạo và trách nhiệm, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm của đội ngũ cán bộ, giảng viên, công nhân viên, hạ sĩ quan, chiến sĩ, xây dựng Học viện luôn là một khối đoàn kết, thống nhất, hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao. Kết hợp chặt chẽ giữa đào tạo, bồi dưỡng và sử dụng các thế hệ cán bộ, giảng viên, từng bước nâng cao năng lực giảng dạy và nghiên cứu khoa học cũng như phát huy tiềm năng sáng tạo và kinh nghiệm của đội ngũ cán bộ, giảng viên, nhất là cán bộ khoa học có học hàm giáo sư, phó giáo sư, học vị tiến sĩ đã trải qua lãnh đạo, chỉ huy, chiến đấu để bồi dưỡng các lớp cán bộ, giảng viên kế cận. Tích cực tuyển chọn, phát hiện, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ nghiên cứu khoa học nghệ thuật quân sự và khoa học xã hội nhân văn quân sự, từ nguồn cán bộ được đào tạo tại Học viện và từ các cơ quan, đơn vị, các học viện, nhà trường trong và ngoài quân đội để điều về Học viện. Quá trình tổ chức thực hiện trọng trách đã thường xuyên kiểm tra, tổ chức rút kinh nghiệm sau mỗi nhiệm vụ hoặc sau từng năm học, khóa học, đánh giá đúng kết quả thực hiện nhiệm vụ, phát huy mặt tích cực, tìm ra những vấn đề chưa hợp lý để điều chỉnh, bổ sung nội dung, biện pháp thực hiện cho phù hợp; giải quyết kịp thời các vấn đề mới nảy sinh. Chủ động mở rộng các mối quan hệ, liên kết, hợp tác đào tạo và nghiên cứu khoa học, nhằm tranh thủ sự ủng hộ, giúp đỡ của các cơ quan Đảng, Nhà nước, Bộ Quốc phòng, các đơn vị, địa phương, các học viện, nhà trường trong cả nước, tạo điều kiện thuận lợi để thực hiện nhiệm vụ huấn luyện - đào tạo và nghiên cứu khoa học của Học viện. Thường xuyên chăm lo xây dựng Đảng bộ Học viện vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức, Học viện vững mạnh toàn diện, gắn xây dựng đội ngũ cán bộ với đội ngũ đảng viên, xây dựng cấp ủy với tổ chức chỉ huy, xây dựng đội ngũ cán bộ, giảng viên, nhân viên có bản lĩnh chính trị vững vàng, ý chí và phẩm chất đạo đức trong sáng, biết khắc phục khó khăn, phấn đấu vươn lên hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao. Xây dựng phong cách, tác phong làm việc khoa học, có hiệu quả; thường xuyên chăm lo xây dựng tinh thần đoàn kết, thống nhất cao từ trên xuống dưới, tạo thành sức mạnh tổng hợp để thực hiện thắng lợi mọi nhiệm vụ.

Hiện nay và những năm tới, tình hình thế giới, khu vực vẫn sẽ có những diễn biến phức tạp mới, tiềm ẩn nhiều nguy cơ, bất trắc, khó lường; các mặt đối tượng và đối tác đan xen, chuyển hóa, dẫn đến nguy cơ, thách thức to lớn. Những căng thẳng, xung đột tôn giáo, sắc tộc, ly khai, chiến tranh cục bộ, bạo loạn chính trị, can thiệp, lật đổ, khủng bố, tranh chấp chủ quyền biển, đảo, tài nguyên tiếp tục gia tăng. Các thế lực thù địch vẫn tiếp tục thực hiện âm mưu “diễn biến hòa bình”, có thể có những thủ đoạn chống phá mới; thông qua “diễn biến hòa bình” thúc đẩy “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, kết hợp chặt chẽ với bạo loạn lật đổ, “cách mạng màu”, răn đe quân sự và sẵn sàng tiến công quân sự khi có thời cơ. Chính vì thế, chúng ta đang phải đối mặt với những khó khăn, thách thức, đòi hỏi phải xây dựng, củng cố Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới, đặt ra cho nhiệm vụ quân sự, quốc phòng, an ninh, đối ngoại, xây dựng nền quốc phòng toàn dân yêu cầu cao hơn. Để hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ được giao trong giai đoạn mới, đồng thời tiếp tục phát huy truyền thống vẻ vang 40 năm qua của Học viện, đòi hỏi mỗi cán bộ, chiến sĩ phải nỗ lực vượt bậc, khắc phục mọi khó khăn, nêu cao tinh thần cách mạng, ý chí quyết tâm xây dựng và phát triển Học viện lên môt tầm cao mới, hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao, đặc biệt cần làm tốt những nhiệm vụ chủ yếu sau:

Một là, phải thường xuyên nắm vững chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh; học tập, quán triệt sâu sắc đường lối chính sách của Đảng, Nhà nước, nhất là đường lối quốc phòng - an ninh, quân sự và tư duy quân sự, quốc phòng của Đảng theo tinh thần Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Quân đội và Đảng bộ Học viện Quốc phòng lần thứ X, các nghị quyết của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng. Nhận rõ những cơ hội và thách thức mới, các tình huống chiến lược mới, trên cơ sở đó xây dựng cho mỗi cán bộ, giảng viên, học viên, công nhân viên và chiến sĩ luôn có bản lĩnh chính trị vững vàng, tin tưởng tuyệt đối vào sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng, Nhà nước vào mục tiêu con đường đi lên xã hội chủ nghĩa; thấm nhuần chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh; nâng cao cảnh giác cách mạng, có nhãn quan chính trị sâu rộng và sắc bén, đấu tranh không khoan nhượng với những quan điểm, tư tưởng sai trái, bảo vệ đường lối và công cuộc đổi mới của Đảng, sự nghiệp cách mạng của dân tộc, sự trường tồn của Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Toàn Học viện là một khối thống nhất, có ý chí quyết tâm cao hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao.

Hai là, phát huy cao độ trí tuệ tập thể, lãnh đạo, chỉ huy hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ huấn luyện - đào tạo và nghiên cứu khoa học. Tích cực đổi mới nội dung, chương trình, phương pháp dạy học phù hợp với từng đối tượng để không ngừng nâng cao chất lượng giáo dục - đào tạo, nghiên cứu khoa học nghệ thuật quân sự, khoa học xã hội và nhân văn quân sự, công tác đối ngoại quân sự, đáp ứng yêu cầu phát triển mới của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, vì mục tiêu; dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.

Ba là, xây dựng Đảng bộ Học viện vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức; bồi dưỡng và rèn luyện đạo đức cách mạng, lối sống trong sạch, lành mạnh cho đội ngũ cán bộ, đảng viên; không ngừng nâng cao trình độ kiến thức, năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của các tổ chức đảng và đảng viên trong Đảng bộ. Xây dựng đội ngũ cán bộ, giảng viên có năng lực trí tuệ cao, chuyên môn giỏi ngang tầm nhiệm vụ chính trị của Học viện và là cơ sở để xây dựng Học viện vững mạnh toàn diện, phát triển bền vững.

Bốn là, thường xuyên nâng cao chất lượng xây dựng nền nếp chính quy, ý thức chấp hành kỷ cương, pháp luật Nhà nước, kỷ luật quân đội, xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, đời sống vật chất, tinh thần phong phú cho đội ngũ cán bộ, giảng viên, công nhân viên và chiến sĩ trong toàn Học viện; trên cơ sở đó, động viên tinh thần tự giác, sáng tạo trong giảng dạy, học tập, nghiên cứu khoa học và công tác, hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao.

Nhìn lại chặng đường 40 năm xây dựng và phát triển, từ Học viện Quân sự Cao cấp, Học viện Quân sự Cấp cao, đến Học viện Quốc phòng hôm nay, đã có bao thế hệ cán bộ lãnh đạo, chỉ huy, giảng viên, học viên, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân viên, hạ sĩ quan, chiến sĩ kế tiếp nhau đóng góp công sức, trí tuệ, nỗ lực vượt qua khó khăn, thử thách vì sự phát triển đi lên của Học viện; vững bước tiến lên trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, đón nhận học viên từ khắp năm châu về học tập, nghiên cứu; không ngừng nâng cao vị thế và tầm vóc của Học viện Quốc phòng trong thời kỳ mới.

[1]- Đảng bộ Học viện Quốc phòng, Lịch sử Đảng bộ Học viện Quốc phòng (1976 - 2006), Nxb QĐND, H.2006, tr. 43.

Thiếu tướng, PGS, TS Trần Việt Khoa, Giám đốc Học viện Quốc phòng