Bộ Tổng Tham mưu giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc

(Bqp.vn) - Là cơ quan tham mưu chiến lược, chỉ huy tác chiến đầu não của Quân đội nhân dân Việt Nam, Bộ Tổng Tham mưu giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Trải qua các thời kỳ cách mạng, từ thời chiến đến thời bình, Bộ Tổng Tham mưu luôn là lực lượng nòng cốt trong tham mưu chiến lược về quân sự, quốc phòng, bảo vệ chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ quốc gia và giữ vững môi trường hòa bình, ổn định để phát triển đất nước.

Chuyển hướng chiến lược từ thời chiến sang thời bình, chỉ đạo chiến tranh bảo vệ Tổ quốc ở hai đầu đất nước; tiếp tục làm nhiệm vụ quốc tế giúp cách mạng Lào và Cam-pu-chia

Trước yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc sau ngày đất nước thống nhất, quán triệt sâu sắc đường lối quân sự, quốc phòng của Đảng, Bộ Tổng Tham mưu đã chủ động nghiên cứu, nắm chắc diễn biến tình hình, tham mưu với Bộ Chính trị, trực tiếp là Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng những chủ trương, giải pháp chiến lược, kịp thời điều chỉnh lực lượng, kết hợp chặt chẽ chiến lược phát triển kinh tế với củng cố quốc phòng, từng bước nâng cao trình độ, khả năng SSCĐ của Quân đội nhân dân và Dân quân tự vệ…

Tổ quốc giải phóng chưa được bao lâu, tình hình căng thẳng ở biên giới phía Bắc và phía Tây Nam đã xuất hiện. Bộ Tổng Tham mưu chỉ đạo các quân khu có đường biên giới giáp Trung Quốc và Cam-pu-chia nhanh chóng xây dựng tuyến phòng thủ biên giới phía Bắc và biên giới Tây Nam.

Đối với tuyến biên giới phía Bắc, trước những diễn biến ngày càng phức tạp, Bộ Tổng Tham mưu ra chỉ thị: “Tổ chức và xây dựng thế trận phòng thủ ở các tỉnh biên giới...”, trong đó chỉ rõ một số công việc cần làm ngay là: Tăng cường củng cố bộ đội địa phương, dân quân tự vệ, triển khai lực lượng phòng thủ; tổ chức lại các quân khu biên giới (Quân khu 1, Quân khu 2, Đặc khu Quảng Ninh), tạo dựng 3 tuyến phòng thủ chặn địch, đánh địch, phản công địch; bố trí các quân đoàn trên các hướng chiến dịch - chiến lược chủ yếu và tổ chức lại lực lượng cơ động cấp quân đoàn; tổ chức diễn tập chiến lược theo phương án đánh địch, thực hiện 3 chiến dịch tiến công chiến lược nối tiếp nhau với phương châm “phòng thủ ngăn chặn trên hướng chính, kết hợp với tiến công mạnh trên các hướng khác”; thực hiện luân phiên các đơn vị để tăng cường phòng thủ kết hợp với phản công, tiến công nhằm giành, giữ các điểm biên giới.

Thực hiện Nghị quyết của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, ngày 8/1/1979, Quân ủy Trung ương ra Chỉ thị: “Sẵn sàng chiến đấu”, tiếp đó, ngày 11/01/1979, Bộ Tổng Tham mưu ra Mệnh lệnh chuyển trạng thái SSCĐ cao nhất cho các lực lượng vũ trang, đặc biệt là các đơn vị làm nhiệm vụ trên toàn tuyến biên giới phía Bắc. Theo đó, thế trận chiến tranh nhân dân bảo vệ Tổ quốc được tăng cường, lực lượng vũ trang ba thứ quân phát triển cả về số lượng và chất lượng, bố trí hợp lý trên các hướng, các khu vực trọng điểm, kết hợp giữa lực lượng của tỉnh, huyện với chủ lực cơ động của quân khu và Bộ Quốc phòng.

Tổng Tham mưu trưởng Lê Trọng Tấn kiểm tra trận địa phòng ngự biên giới Tổ quốc. (ảnh: Tư liệu)

Ngày 17/02/1979, cuộc chiến đấu bảo vệ Tổ quốc diễn ra trên toàn tuyến biên giới phía Bắc nước ta. Quá trình diễn ra chiến đấu, Bộ Tổng Tham mưu đã chỉ đạo, chỉ huy quân và dân ta phát huy cao độ sức mạnh tổng hợp của chiến tranh nhân dân địa phương, sử dụng lực lượng vũ trang các Quân khu 1, 2 trực tiếp chiến đấu và điều động một bộ phận lực lượng của các quân khu, tỉnh phía sau lên tăng cường. Ngày 16/3/1979, sau một tháng chiến đấu kiên cường của quân và dân ta, đối phương buộc phải tuyên bố rút quân về nước.

Đối với biên giới Tây Nam, tập đoàn Pôn Pốt - Iêng Xari liên tiếp xâm lấn biên giới, Bộ Tổng Tham mưu đã chỉ đạo tăng cường lực lượng phòng thủ hải đảo và một số vùng trọng điểm ven biển, biên giới; đồng thời, chỉ đạo truy quét lực lượng phản động và Fulro, nhanh chóng ổn định tình hình các vùng mới giải phóng; thực hiện chấn chỉnh lực lượng, giảm quân số, tích cực chỉ đạo tham gia xây dựng kinh tế với quy mô lớn và giải quyết chính sách sau chiến tranh. Đồng thời, chỉ đạo lực lượng vũ trang đánh bại các đợt tiến công của địch trên biên giới Tây Nam tháng 12/1978, buộc tập đoàn Pôn Pốt - Iêng Xari phải rút quân về nước. Đáp ứng Lời kêu gọi của Mặt trận Đoàn kết dân tộc cứu nước Cam-pu-chia, Quân tình nguyện Việt Nam đã cùng lực lượng vũ trang yêu nước Cam-pu-chia lật đổ chế độ diệt chủng Pôn Pốt - Iêng Xari (7/1/1979), giải phóng nhân dân Cam-pu-chia.

Đồng chí Lê Đức Anh (người cầm bút) triển khai quyết tâm chiến lược của Bộ Tổng Tham mưu về biên giới Tây Nam ở Quân khu 9. (ảnh: Tư liệu)

Trong chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ quốc tế đối với Cam-pu-chia, trên cơ sở dự đoán đúng âm mưu và kế hoạch hoạt động quân sự của địch, Bộ Tổng Tham mưu đã chỉ đạo Quân tình nguyện Việt Nam kết hợp với lực lượng vũ trang, lực lượng quần chúng của bạn mở đợt hoạt động đánh địch ở các địa bàn trọng điểm nội địa, làm thất bại kế hoạch uy hiếp thành phố, thị xã của chúng, tạo sự ổn định đối với hậu phương cách mạng, phá các hành lang vận chuyển tiếp tế của quân địch. Sau đó, Bộ Tổng Tham mưu đã cùng Bộ Tư lệnh Mặt trận 719 tổ chức chiến dịch tiến công chiến lược, tiêu diệt các căn cứ lớn của địch ở vùng biên giới Cam-pu-chia - Thái Lan, phá âm mưu tiến công giành lại vùng giải phóng của chúng, đẩy địch lâm vào thế khó khăn trầm trọng. Đi đôi với chỉ đạo tác chiến, Bộ Tổng Tham mưu đã chỉ đạo việc giúp bạn xây dựng lực lượng, bồi dưỡng, đào tạo cán bộ, giúp bạn mau chóng trưởng thành, thực hiện chủ trương chuyển giao dần từng bước các địa bàn, để bạn tự quản, tự chỉ huy tác chiến.

Trước diễn biến mới của tình hình quốc tế, từ năm 1984 - 1989, Bộ Tổng Tham mưu đã tham mưu với Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng chỉ đạo chiến lược trong việc giải quyết vấn đề Cam-pu-chia. Một mặt, giúp bạn đẩy mạnh tác chiến nhằm tiêu diệt và làm tan rã một bộ phận quan trọng sinh lực địch, bảo đảm lực lượng vũ trang bạn làm chủ được biên giới, Quân tình nguyện Việt Nam chỉ tập trung làm lực lượng cơ động ở nội địa, giúp bạn làm chủ toàn diện và cơ bản, nhất là ở các địa bàn xung yếu, đông dân. Mặt khác, từ năm 1988, đã đẩy mạnh công tác giúp bạn thực hiện có hiệu quả quyết định của lãnh đạo hai nước: Cam-pu-chia tự đảm đương nhiệm vụ xây dựng, bảo vệ Tổ quốc; Việt Nam rút dần quân về nước dù có giải pháp hay không có giải pháp về Cam-pu-chia.

Cùng với đó, Bộ Tổng Tham mưu còn chỉ đạo các đơn vị trong toàn quân tăng cường huấn luyện bộ đội, xây dựng các công trình phòng thủ, khôi phục và phát triển hệ thống đường sá, kho tàng, đường dẫn dầu, sân bay, bến cảng; củng cố hệ thống chỉ huy, thông tin, trinh sát, nắm địch; tham gia truy quét lưu manh, trộm cướp, bọn phản cách mạng, Fulro; chặn bắt biệt kích, thám báo xâm nhập nội địa.

Quán triệt nghị quyết của Bộ Chính trị về những công tác lớn trong năm 1980, Bộ Tổng Tham mưu tập trung chỉ đạo các đơn vị thường xuyên cảnh giác trước âm mưu của địch, kiểm tra và chỉ đạo chặt chẽ công tác củng cố quốc phòng, tuyển quân, xây dựng các đơn vị chủ lực cơ động và lực lượng vũ trang địa phương, tổ chức bộ đội tham gia xây dựng kinh tế, góp phần khắc phục khó khăn chung của đất nước.

Bên cạnh nhiệm vụ trung tâm, thường xuyên là chiến đấu, huấn luyện bộ đội nâng cao trình độ SSCĐ, trong hai năm (1980 - 1981), Bộ Tổng Tham mưu đã nghiên cứu, biên soạn và ban hành Điều lệnh Nội vụ, Điều lệnh Kỷ luật, Điều lệnh Đóng quân và canh phòng, Điều lệnh Đội ngũ của Quân đội nhân dân Việt Nam. Đây là những điều lệnh cơ bản, được dự thảo từ thời kỳ Quân đội ta bước vào xây dựng theo Kế hoạch Quân sự 5 năm lần thứ nhất (1955 - 1960), là cơ sở để Quân đội ta xây dựng, nâng cao trình độ chính quy, hiện đại.

Thực hiện nghị quyết của Thường vụ Quân ủy Trung ương về công tác nhà trường Quân đội trong 5 năm (1981 - 1985), Bộ Tổng Tham mưu đã nghiên cứu, triển khai tổ chức và xác định nhiệm vụ của Học viện Quân sự cao cấp (nay là Học viện Quốc phòng), Học viện Lục quân, Học viện Chính trị - Quân sự (nay là Học viện Chính trị), Học viện Hậu cần, Học viện Quân y, Học viện Kỹ thuật quân sự, Trường Đại học Ngoại ngữ quân sự (nay là Học viện Khoa học quân sự); đồng thời, chấn chỉnh hệ thống các trường sĩ quan trong Quân đội, hệ thống các trường bổ túc cán bộ ở các quân khu, quân đoàn, binh đoàn.

Từ ngày 22 - 27/9/1986, Đại hội đại biểu Đảng bộ Bộ Tổng Tham mưu lần thứ XI khai mạc tại Hà Nội. Đại hội ra nghị quyết tiếp tục xây dựng cơ quan Bộ Tổng Tham mưu vững mạnh, đủ sức đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ ngày càng cao của công cuộc xây dựng, bảo vệ đất nước, xây dựng Quân đội, củng cố quốc phòng; chăm lo xây dựng đội ngũ cán bộ tham mưu chiến lược về phẩm chất, kiến thức và năng lực hành động. Trước hết, chấn chỉnh tổ chức, biên chế hệ thống cơ quan, cơ sở bảo đảm gọn, mạnh, hợp lý, điều chỉnh lực lượng quân, binh chủng phù hợp với khả năng thực tế trang bị kỹ thuật; kiện toàn các lực lượng bộ binh, bộ đội địa phương, bộ đội biên phòng trên các hướng làm nhiệm vụ chiến đấu; chuyển một số đơn vị bộ binh vào bộ đội biên phòng ở thê đội 2 và ở các quân khu, tỉnh, huyện phía sau sang dự bị động viên; kiện toàn tổ chức các đơn vị bộ binh chủ lực đang chiến đấu và SSCĐ; kiện toàn các đơn vị bộ đội địa phương, thành lập 83 đồn biên phòng trực thuộc Ban Chỉ huy biên phòng thuộc 6 tỉnh biên giới phía Bắc làm nhiệm vụ chiến đấu và SSCĐ.

Trên cơ sở các kế hoạch chiến lược, kế hoạch tác chiến phòng thủ cơ bản đã được điều chỉnh, bổ sung, Bộ Tổng Tham mưu chỉ đạo tổ chức nhiều cuộc diễn tập đối phó với chiến tranh xâm lược lớn, chiến tranh phá hoại nhiều mặt ở mức cao có kết hợp với bạo loạn, truy quét Fulro. Trên hướng biển, Bộ Tổng Tham mưu chỉ đạo Bộ Tư lệnh Hải quân, Không quân tăng cường lực lượng bảo vệ quần đảo Trường Sa, bảo vệ chủ quyền trên Biển Đông; kịp thời kiến nghị với Trung ương Đảng, Bộ Quốc phòng chỉ đạo tổ chức thực hiện việc đưa quân ra đóng giữ các bãi đá ngầm: Tư Chính, Phúc Nguyên, Phúc Tần, Huyền Trân, Quế Dương, Ba Kè (đến nay ta đứng chân trên 21 đảo và bãi đá ngầm) ngăn chặn âm mưu độc chiếm Biển Đông của nước ngoài.

Thực hiện nhiệm vụ giúp bạn Lào theo Nghị quyết của Quân ủy Trung ương và Hiệp định hợp tác giữa hai Nhà nước, Bộ Tổng Tham mưu đã phối hợp với Bạn xây dựng kế hoạch phòng thủ chiến lược, chống chiến tranh phá hoại nhiều mặt; chỉ đạo các đội công tác truy quét biệt kích, phản động, làm thất bại âm mưu bạo loạn, bảo vệ chính quyền và thành quả cách mạng. Bên cạnh hỗ trợ quân sự, Bộ Tổng Tham mưu còn cùng Bạn triển khai các kế hoạch, cải thiện đời sống, đào tạo cán bộ, xây dựng công trình quốc phòng…, góp phần ổn định và phát triển đất nước Lào. Sau các cuộc chiến tranh biên giới, Bộ Tổng Tham mưu cùng với Bạn thống nhất nhận định về âm mưu “lôi kéo Lào ngả sang phía Tây, xa rời phía Đông” với các biện pháp “diễn biến hoà bình”, viện trợ kinh tế, gây áp lực về quân sự của Mỹ và một số thế lực khác.

Cuối năm 1987, thực hiện chủ trương chấn chỉnh lực lượng của Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng, Đảng ủy Bộ Tổng Tham mưu và Đảng ủy Cơ quan Bộ Quốc phòng đã tiến hành hợp nhất thành Đảng ủy Bộ Tổng Tham mưu - Cơ quan Bộ Quốc phòng.

Trong giai đoạn 1975 - 1989, Bộ Tổng Tham mưu luôn quán triệt sâu sắc các quan điểm tư tưởng quân sự của Đảng, nắm vững mục tiêu, yêu cầu xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân trong thời kỳ mới, nỗ lực phấn đấu, chủ động, tích cực theo dõi, nắm bắt tình hình, nghiên cứu, tham mưu, đề xuất xây dựng kế hoạch chiến lược, hiệp đồng chặt chẽ với các cơ quan trong và ngoài Quân đội; chỉ đạo tổ chức thực hiện và hướng dẫn triển khai, kiểm tra, đôn đốc các đơn vị, hoàn thành tốt chức năng tham mưu chỉ huy quân sự và quản lý nhà nước về quốc phòng, góp phần cùng toàn quân và toàn dân giữ vững ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội, bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc.

Trong giai đoạn tiếp tục đổi mới, củng cố, tăng cường quốc phòng, an ninh, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước

Trong giai đoạn cách mang mới, về chỉ đạo phòng thủ, với chức năng là cơ quan tham mưu chiến lược với Đảng ủy Quân sự Trung ương (nay là Quân ủy Trung ương), Bộ Quốc phòng các nội dung, biện pháp về quân sự, quốc phòng, trên cơ sở đổi mới tư duy về nhận định, đánh giá, xác định đối tượng của cách mạng Việt Nam và đối tượng tác chiến của Quân đội, Bộ Tổng Tham mưu đã chỉ đạo từng bước dứt điểm phức tạp xung đột quân sự trên biên giới phía Bắc và quần đảo Trường Sa; tập trung xây dựng các khu vực phòng thủ tỉnh, thành, quận, huyện vững mạnh, đẩy mạnh nghiên cứu về các loại hình tác chiến phòng thủ, các cách đánh chiến dịch, chiến thuật; tổ chức nhiều cuộc diễn tập cấp chiến dịch để thực nghiệm các phương án tác chiến.

Sau khi chế độ xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô và các nước Đông Âu sụp đổ, chủ nghĩa đế quốc ráo riết đẩy mạnh thực hiện chiến lược “diễn biến hoà bình”, bạo loạn lật đổ, tập trung chống phá ta toàn diện trên các mặt. Bộ Tổng Tham mưu đã tập trung nghiên cứu, nhận định về kẻ thù, nhận định về tình hình và tham mưu đề xuất, cụ thể hóa các chủ trương của Đảng về quân sự, quốc phòng, giúp Bộ Quốc phòng chỉ đạo phòng, chống “diễn biến hòa bình”, bạo loạn lật đổ. Dựa trên những tổng kết kinh nghiệm và phân tích khoa học về tính chất của cuộc đấu tranh, về truyền thống cách mạng, truyền thống dân tộc Việt Nam, Bộ Tổng Tham mưu xác lập kế hoạch chiến lược (Kế hoạch A2) và xác lập các tình huống, các phương án xử lý phù hợp theo phương châm “sử dụng sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị, dựa vào sức mạnh của quần chúng đấu tranh, dùng biện pháp chính trị là chủ yếu, lực lượng công an làm nòng cốt, lực lượng vũ trang địa phương giữ vai trò hỗ trợ”. Thông qua một số trường hợp cụ thể, Bộ Tổng Tham mưu đã tham mưu với Đảng, Nhà nước chỉ đạo các địa phương thực hiện các biện pháp phù hợp để nhanh chóng ổn định tình hình, kiên quyết không áp dụng biện pháp có sử dụng vũ lực.

Trong tổ chức xây dựng lực lượng, từ sau năm 1986, Bộ Tổng Tham mưu đã chỉ đạo thực hiện điều chỉnh bố trí lực lượng chiến lược trên toàn quốc, điều chỉnh thu gọn quy mô, cân đối lại cơ cấu tổ chức lực lượng thường trực một cách hợp lý, đồng thời đẩy mạnh xây dựng lực lượng dự bị động viên, dân quân tự vệ, nâng cao chất lượng lực lượng vũ trang phù hợp với nhiệm vụ, khả năng bảo đảm mọi mặt.

Trong công tác huấn luyện, Bộ Tổng Tham mưu đã thực hiện đổi mới, nâng cao chất lượng huấn luyện theo yêu cầu nhiệm vụ, sát với thực tiễn, khả năng trang bị và cách đánh của ta, kết hợp nhuần nhuyễn giữa truyền thống với hiện đại. Coi trọng huấn luyện cả lực lượng thường trực, dự bị động viên và dân quân tự vệ. Tăng cường xây dựng chính quy, rèn luyện kỷ luật; đẩy mạnh việc xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện.

Trong thực hiện chức năng quản lý nhà nước về quốc phòng, Bộ Tổng Tham mưu đã chủ động phối hợp với các Bộ, ngành, địa phương đề xuất nhiều biện pháp triển khai có hiệu quả nhằm thực hiện các chủ trương và quyết định của Chính phủ về quân sự, quốc phòng; thực hiện các pháp lệnh về dân quân tự vệ, giáo dục quốc phòng, cứu hộ, cứu nạn, cảnh sát biển, biên phòng.

Về quản lý vùng trời, quản lý bay, Bộ Tổng Tham mưu đã phối hợp với Bộ Ngoại giao, Bộ Giao thông vận tải và chỉ đạo hiệp đồng giữa Tổng cục Hàng không dân dụng với Quân chủng Phòng không - Không quân, thống nhất các quá trình xin phép, cấp phép bay; quy trình lập kế hoạch, dự báo thông báo bay; quy định quyền được bay trong các khu vực bay, đường bay cho không quân, hàng không dân dụng. Về quản lý vùng biển, đảo, vùng đặc quyền kinh tế, thềm lục địa, Bộ Tổng Tham mưu chỉ đạo Bộ Tư lệnh Hải quân, Bộ Tư lệnh Biên phòng, phối hợp với các lực lượng hữu quan, lực lượng cảnh sát biển hoạt động theo đúng chức năng và các quy định của luật pháp quốc gia và quốc tế.

Trong nhiệm vụ phòng, chống thiên tai, Bộ Tổng Tham mưu đã tham mưu giúp Bộ Quốc phòng xác định rõ nhiệm vụ, trách nhiệm cho các quân khu, quân đoàn, quân, binh chủng, bộ chỉ huy quân sự địa phương, đặc biệt là lực lượng hải quân, không quân, công binh, biên phòng, sẵn sàng ứng phó khi có tình huống xảy ra. Lực lượng vũ trang đã tích cực tham gia, triển khai kịp thời lực lượng giúp dân phòng tránh, cứu trợ và khắc phục hậu quả trong các đợt bão, lũ ở miền Trung, Đồng bằng sông Cửu Long, lũ quét ở Sơn La, cháy rừng U Minh…, đạt hiệu quả cao, đáp ứng yêu cầu Chính phủ đề ra. Chủ động đề xuất phương án, chỉ đạo toàn diện công tác tổ chức phòng tránh, giúp dân hạn chế đến mức thấp nhất những thiệt hại do thiên tai gây ra.

Trong nhiệm vụ tham gia xây dựng kinh tế, Bộ Tổng Tham mưu căn cứ vào quyết tâm tác chiến chiến lược, đã chỉ đạo quy hoạch bố trí quốc phòng kết hợp với kinh tế, kinh tế kết hợp với quốc phòng; tham gia ý kiến vào các lĩnh vực cơ bản, các dự án lớn quốc gia về giao thông vận tải, thủy điện, mạng điện cao thế, các vùng căn cứ chiến lược, quy hoạch đô thị, các cơ sở liên doanh với nước ngoài, sân bay, hải cảng, đánh bắt xa bờ…

Trong xây dựng cơ quan, Bộ Tổng Tham mưu coi trọng công tác giáo dục chính trị, lãnh đạo tư tưởng, xây dựng cho đội ngũ cán bộ, chiến sĩ có bản lĩnh chính trị kiên định vững vàng, tuyệt đối trung thành với Đảng, với Tổ quốc, với Nhân dân, luôn tu dưỡng phẩm chất đạo đức, lối sống trong sạch, chấp hành nghiêm pháp luật, kỷ luật; thường xuyên quan tâm tới công tác cán bộ, thực hiện nhiều chủ trương, biện pháp đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ theo hướng cơ bản, chuyên sâu, đại học hóa, bảo đảm được cơ cấu hợp lý, cân đối, đồng bộ, tăng tỷ lệ cán bộ trẻ và giữ được cán bộ có kinh nghiệm; cơ quan cũng luôn chú trọng củng cố kiện toàn tổ chức theo yêu cầu gọn, mạnh, hợp lý, xây dựng chế độ nền nếp, cải tiến tác phong công tác theo yêu cầu hướng về cơ sở, phục vụ kịp thời công tác chỉ đạo, chỉ huy của Thủ trưởng Bộ Quốc phòng và Thủ trưởng Bộ Tổng Tham mưu.

Trong những năm đầu của thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước (1996 - 2000), Bộ Tổng Tham mưu đã cụ thể hóa cơ chế lãnh đạo của Đảng đối với cơ quan tham mưu chiến lược; thực hiện tốt chức năng của cơ quan tham mưu chiến lược, tiến hành điều chỉnh kế hoạch chiến lược, góp phần xây dựng, củng cố nền quốc phòng toàn dân; xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân, nâng cao trình độ SSCĐ và chiến đấu của lực lượng vũ trang nhân dân, góp phần bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Đẩy mạnh xây dựng Bộ Tổng Tham mưu vững mạnh toàn diện, đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong thời kỳ mới

Bước sang thế kỷ XXI, quân và dân ta đã thực hiện củng cố quốc phòng, xây dựng Quân đội trong bối cảnh thế giới và khu vực có nhiều chuyển biến sâu sắc. Các thế lực thù địch tiếp tục đẩy mạnh chiến lược “diễn biến hòa bình”, bạo loạn lật đổ, thúc đẩy “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” và sẵn sàng can thiệp vũ trang, nhằm chuyển hóa chế độ chính trị, đưa Việt Nam đi theo quỹ đạo của chủ nghĩa đế quốc.

Trước tình hình đó, Bộ Tổng Tham mưu đã nỗ lực, không ngừng xây dựng cơ quan vững mạnh toàn diện qua từng giai đoạn, trên từng nhiệm vụ công tác. Từ năm 2001 đến nay, Bộ Tổng Tham mưu đã thực hiện tốt chức năng tham mưu chiến lược với Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng, thường xuyên theo dõi, nắm chắc tình hình có liên quan đến công tác quân sự, quốc phòng, an ninh, đặc biệt là trên địa bàn các khu vực trọng điểm, biên giới, biển đảo của Tổ quốc.

Bộ Tổng Tham mưu đã tham mưu đề xuất với lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Bộ Quốc phòng xây dựng các chiến lược quan trọng, như: Chiến lược Quốc phòng Việt Nam; Chiến lược Quân sự Việt Nam; Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới; Chiến lược Bảo vệ biên giới quốc gia; Chiến lược Bảo vệ Tổ quốc trên không gian mạng; đề xuất các phương án để xử lý kịp thời, đúng đắn các tình huống, chỉ đạo, duy trì các lực lượng làm nhiệm vụ SSCĐ thường xuyên, chủ động nghiên cứu đề xuất bổ sung, điều chỉnh các Quyết tâm A, các kế hoạch tác chiến chiến lược A, A2, A3, A4, kế hoạch tác chiến chiến lược trên ba miền (Bắc, Trung, Nam), tác chiến mạng, tác chiến điện tử; xây dựng các công trình chiến đấu trọng điểm, sở chỉ huy các cấp, các công trình phòng thủ, tăng cường củng cố thế trận phòng thủ trên các vùng, địa bàn chiến lược, biển, đảo; chủ động tham mưu với Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng tiến hành điều chỉnh và ban hành biểu tổ chức biên chế 1.134 tổ chức đúng chủ trương, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ kịp thời ban hành chức năng, nhiệm vụ các cơ quan, đơn vị mới thành lập; chỉ đạo, chỉ huy các lực lượng đấu tranh kiên quyết, kiên trì, ngăn chặn, không để nước ngoài lợi dụng, tạo cớ gây căng thẳng leo thang trên Biển Đông, cùng toàn quân, toàn dân bảo vệ lợi ích quốc gia, giữ vững độc lập chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc.

Bộ Tổng Tham mưu QĐND Việt Nam đón nhận Huân Chương Hồ Chí Minh (lần thứ 2), tháng 9/2011 (Thừa ủy quyền của Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Đại tướng Phùng Quang Thanh, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Bí thư Quân ủy Trung ương, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng trao Huân chương Hồ Chí Minh tặng Bộ Tổng Tham mưu). (ảnh: Tư liệu)

Về công tác huấn luyện, đào tạo, Bộ Tổng Tham mưu tích cực xây dựng, triển khai thực hiện các đề án: Đề án “Đổi mới quy trình, chương trình đào tạo cán bộ các cấp trong Quân đội, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới”; Đề án “Xây dựng đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục trong Quân đội giai đoạn 2023 - 2030 và những năm tiếp theo”; Đề án “Tổ chức tuyển sinh đại học, cao đẳng quân sự hệ chính quy giai đoạn 2023 - 2030 và những năm tiếp theo”; Đề án “Tiếp tục đào tạo nguồn nhân lực phục vụ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước tại một số cơ sở giáo dục trong Quân đội”. Tham mưu đề xuất Quân ủy Trung ương ban hành Nghị quyết 1657-NQ/QUTW ngày 20/12/2022 về “Lãnh đạo công tác giáo dục và đào tạo đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ xây dựng Quân đội trong tình hình mới”. Chỉ đạo quy hoạch, xây dựng hệ thống nhà trường Quân đội tinh gọn, hoạt động hiệu quả; đổi mới nội dung, chương trình đào tạo theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa và liên thông; tiếp tục chuẩn hóa đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục; đổi mới phát triển dạy nghề trong Quân đội; đổi mới công tác giáo dục - đào tạo cán bộ, nhân viên chuyên môn kỹ thuật các cấp…; triển khai dự án ứng dụng công nghệ thông tin, công nghệ mô phỏng vào giảng dạy trong các nhà trường Quân đội. Đồng thời, chủ động đề xuất nhiều chủ trương, giải pháp đổi mới nội dung, chương trình, phương pháp huấn luyện phù hợp với đối tượng tác chiến, tổ chức biên chế, vũ khí trang bị và địa bàn hoạt động của các đơn vị. Đề xuất Quân ủy Trung ương ban hành Nghị quyết 1659-NQ/QUTW ngày 20/12/2022 về “Nâng cao chất lượng huấn luyện giai đoạn 2023 - 2030 và những năm tiếp theo”. Tiếp tục chỉ đạo toàn quân huấn luyện theo phương châm “Cơ bản - Thiết thực - Vững chắc” sát yêu cầu, nhiệm vụ chiến đấu. Chỉ đạo tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng huấn luyện cả lực lượng thường trực, dự bị động viên và dân quân tự vệ, coi trọng huấn luyện đồng bộ và chuyên sâu, lấy thực hành là chính; huấn luyện làm chủ vũ khí trang bị mới, hiện đại; tăng cường huấn luyện đêm, huấn luyện cơ động, huấn luyện theo tình huống và rèn luyện thể lực bộ đội; tăng cường xây dựng chính quy, rèn luyện kỷ luật; chấp hành pháp luật Nhà nước, kỷ luật Quân đội, gắn với xây dựng cơ quan, đơn vị vững mạnh toàn diện.

Trong thực hiện chức năng quản lý nhà nước về quốc phòng, Bộ Tổng Tham mưu đã chủ động phối hợp với các bộ, ngành, địa phương nỗ lực tham mưu với Đảng, Nhà nước, Quốc hội, Bộ Quốc phòng ban hành các văn bản lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng nền quốc phòng toàn dân, kết hợp với xây dựng thế trận an ninh nhân dân, xây dựng Quân đội nhân dân, Dân quân tự vệ ngày càng hiệu quả, đi vào chiều sâu, từng bước vững chắc như: Nghị quyết 28/NQ-TW, Nghị quyết 29/NQ-TW của Bộ Chính trị về xây dựng các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương thành khu vực phòng thủ vững chắc và về chiến lược bảo đảm vũ khí trang bị cho Quân đội; Nghị quyết 86 của Đảng ủy Quân sự Trung ương về công tác giáo dục đào tạo trong tình hình mới; các văn bản quy phạm pháp luật về đầu tư, dự trữ quốc gia, xuất nhập khẩu hàng quân sự; quản lý đất quốc phòng... Chủ động triển khai biên soạn và công bố Sách trắng Quốc phòng; Chiến lược biển Việt Nam. Tham mưu xây dựng, sửa đổi, hoàn thiện cơ chế, chính sách, pháp luật về quân sự, quốc phòng như Luật Quốc phòng; Luật Dân quân tự vệ; Luật Dự bị động viên; Luật Phòng thủ dân dự; Luật Phòng không nhân dân… Tham mưu, sửa đổi, bổ sung, thực hiện có hiệu quả Nghị định số 3/2019/NĐ-CP ngày 5/9/2019 của Chính phủ “Về phối hợp giữa Bộ Công an và Bộ Quốc phòng trong thực hiện nhiệm vụ bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội, đấu tranh phòng chống tội phạm và nhiệm vụ quốc phòng”.

Trong công tác phòng, chống thiên tai, Bộ Tổng Tham mưu đã triển khai hiệu quả Đề án “Quy hoạch tổng thể ứng phó thiên tai và tìm kiếm cứu nạn” theo Quyết định 224/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ và Nghị quyết 689-NQ/QUTW của Quân ủy Trung ương. Duy trì nghiêm chế độ trực, nắm chắc tình hình, kịp thời chỉ đạo xử lý sự cố, dịch bệnh, ô nhiễm môi trường và các hoạt động cứu hộ, cứu nạn. Lực lượng vũ trang tích cực hỗ trợ Nhân dân trong các đợt bão, lũ, đạt hiệu quả cao; đặc biệt đã tham mưu, chỉ đạo toàn quân thực hiện tốt công tác phòng, chống đại dịch COVID-19 và ứng phó siêu bão YAGI năm 2024. Chỉ đạo các quân khu, quân đoàn, quân binh chủng phối hợp với địa phương tổ chức diễn tập phòng, chống thiên tai, cứu hộ, cứu nạn trong nước và tích cực tham gia diễn tập, tìm kiếm cứu nạn quốc tế.

Đối với nhiệm vụ xây dựng kinh tế, Bộ Tổng Tham mưu cùng các cơ quan chức năng giúp Bộ Quốc phòng thành lập các đơn vị làm kinh tế phù hợp với phương thức hoạt động sản xuất, kinh doanh, nhưng khi xảy ra chiến tranh có thể nhanh chóng trở thành các đơn vị chiến đấu, phục vụ chiến đấu. Triển khai có hiệu quả nhiệm vụ lao động sản xuất, xây dựng kinh tế gắn với quốc phòng, an ninh. Chỉ đạo thực hiện chặt chẽ Đề án “Cơ cấu lại, đổi mới và nâng cao hiệu quả doanh nghiệp Quân đội”. Chủ động tham mưu tháo gỡ vướng mắc, tồn đọng trong quản lý, sử dụng đất quốc phòng, tham gia vào hoạt động lao động sản xuất, xây dựng kinh tế của Quân đội.

Để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ của cơ quan tham mưu chiến lược trong thời kỳ mới, Bộ Tổng Tham mưu đã tham mưu giúp Bộ Quốc phòng ban hành các quyết định thành lập mới, điều chuyển 09 cơ quan, đơn vị và giao Bộ Tổng Tham mưu quản lý về hành chính quân sự, chỉ đạo hoạt động công tác Đảng, công tác chính trị.

Từ năm 2015 - 2020, Bộ Tổng Tham mưu đã tham mưu với Bộ Quốc phòng kiện toàn, chấn chỉnh tổ chức biên chế một số cơ quan, đơn vị thuộc Bộ Tổng Tham mưu và cơ quan Bộ Quốc phòng đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới. Theo đó, giải thể 05 đơn vị; tổ chức lại 30 đơn vị; thực hiện điều chuyển 14 đơn vị.

Từ ngày 02 - 04/7/2020, Đại hội đại biểu Đảng bộ Bộ Tổng Tham mưu - Cơ quan Bộ Quốc phòng lần thứ XVIII, nhiệm kỳ 2020 - 2025 khai mạc tại Hà Nội. Đại hội xác định tiếp tục xây dựng Đảng bộ vững mạnh, tiêu biểu về chính trị, tư tưởng, tổ chức và đạo đức, Bộ Tổng Tham mưu vững mạnh toàn diện “Mẫu mực, tiêu biểu”, hoàn thành tốt chức năng tham mưu chiến lược về quân sự, quốc phòng và chỉ huy, chỉ đạo nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu của Quân đội nhân dân và Dân quân tự vệ; chủ động dự báo, ứng phó kịp thời, hiệu quả với các tình huống, góp phần bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, bảo vệ Đảng, Nhà nước, Nhân dân và chế độ xã hội chủ nghĩa; giữ vững ổn định chính trị, môi trường hòa bình để xây dựng và phát triển đất nước. Đại hội xác định ba khâu đột phá đó là: (1) Nâng cao chất lượng tham mưu chiến lược về quân sự, quốc phòng; (2) Tiếp tục kiện toàn tổ chức, biên chế cơ quan theo hướng “tinh, gọn, mạnh”; (3) Tiếp tục nâng cao chất lượng xây dựng đội ngũ cán bộ, nhất là cán bộ tham mưu chiến lược đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới. Đây là những định hướng lớn để Bộ Tổng Tham mưu tiếp tục thực hiện thắng lợi mọi nhiệm vụ trong giai đoạn tiếp theo.

Từ năm 2021 đến tháng 6/2025, trong bối cảnh tình hình thế giới và khu vực diễn biến phức tạp (dịch COVID-19, xung đột Nga - Ucraina, Israen - Hamas...), Bộ Tổng Tham mưu đã kịp thời tham mưu với Quân ủy Trung ương ban hành các nghị quyết về huấn luyện, giáo dục - đào tạo, khoa học quân sự, hậu cần, kỹ thuật, tài chính; chỉ đạo điều chỉnh kế hoạch huấn luyện phù hợp thực tiễn. Chủ động nắm chắc tình hình biên giới, vùng trời, vùng biển, không gian mạng..., từ đó đề xuất các chủ trương, đối sách chiến lược, góp phần bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ. Triển khai nghiêm túc Nghị quyết 44-NQ/TW về “Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới” và tham mưu xây dựng và thực hiện hiệu quả các chiến lược, đề án, pháp luật về quân sự, quốc phòng; lồng ghép quốc phòng với phát triển kinh tế - xã hội. Cùng với đó, báo cáo Chính phủ các chương trình, đề án bảo đảm chất lượng, tiến độ; nghiên cứu, điều chỉnh Quyết tâm A, sửa đổi Chỉ lệnh 14 về SSCĐ và Chỉ thị 15 về dự trữ đạn, vật chất hậu cần cho SSCĐ. Công tác phòng không lục quân, phòng không nhân dân được đẩy mạnh; nghiên cứu nghệ thuật tác chiến và cách đánh UAV phù hợp với chiến tranh công nghệ cao.

Chủ động tham mưu với Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng trình Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết của Bộ Chính trị, Nghị quyết của Quân ủy Trung ương, Kế hoạch của Bộ Quốc phòng về tổ chức Quân đội nhân dân Việt Nam giai đoạn 2021 - 2030 và những năm tiếp theo. Hoàn thành việc giải thể Trường cao đẳng nghề số 8. Tiếp nhận Viện Khoa học và công nghệ quân sự, Viện Lịch sử quân sự về trực thuộc Bộ Tổng Tham mưu và quản lý hành chính quân sự đối với Tổng công ty 789/Bộ Quốc phòng; tổ chức lại Cục Khoa học quân sự thuộc Bộ Quốc phòng; sáp nhập, tổ chức lại một số cơ quan, đơn vị thành các đơn vị mới: Cục Quân huấn - Nhà trường, Viện Chiến lược và Lịch sử quốc phòng Việt Nam, Cục Tác chiến, Cục Tài chính. Tham mưu với Bộ Quốc phòng tổ chức thành công các cuộc diễn tập, hội thi, hội thao; cử các đội tuyển tham dự Hội thao Army Games hằng năm đạt kết quả cao. Chỉ đạo các đơn vị thể thao thành tích cao Quân đội luyện tập, thi đấu các giải trong nước, quốc tế và tham gia SEA Games 31, 32 đạt thành tích xuất sắc. Triển khai xây dựng Đề án Xây dựng xã hội học tập trong Quân đội đến năm 2030 và những năm tiếp theo và Đề án 06 của Chính phủ về khai thác cơ sở dữ liệu dân cư phục vụ công tác tuyển sinh quân sự; kế hoạch sơ kết 5 năm thực hiện Luật Giáo dục đại học trong Bộ Quốc phòng.

Tham mưu với Bộ Chính trị ban hành Kết luận số 53-KL/TW “Về hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng đến năm 2030 và những năm tiếp theo”. Tổ chức thành công 02 cuộc Triển lãm Quốc phòng quốc tế: Năm 2022 có sự tham gia của 30 quốc gia, với hơn 200 gian hàng; năm 2024 với 66 đoàn quốc tế đến từ 49 quốc gia với hơn 440 gian hàng; cuộc diễu binh, diễu hành chào mừng kỷ niệm 70 năm Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng Nhân dân và bạn bè quốc tế. Tổ chức luân phiên Bệnh viện dã chiến cấp 2 và Đội Công binh tham gia hoạt động gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc. Triển khai đúng tiến độ 05 đề án về dân quân tự vệ, giáo dục quốc phòng, an ninh, nhất là Đề án “Xây dựng Hải đội dân quân thường trực tham gia bảo vệ chủ quyền biển, đảo trong tình hình mới”. Lần đầu tiên, Bộ Tổng Tham mưu chủ trì phối hợp và trực tiếp chỉ huy Đoàn công tác của Quân đội thực hiện nhiệm vụ hỗ trợ nhân đạo và cứu trợ thảm họa động đất tại Thổ Nhĩ Kỳ, được Chính phủ, Nhân dân và bạn bè quốc tế đánh giá cao; được Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ tặng Huân chương Vì sự cống hiến cao cả.

Tham mưu triển khai thực hiện động bộ, hiệu quả hoạt động tác chiến điện tử, cơ yếu, địa hình quân sự, tiêu chuẩn - đo lường - chất lượng, kế hoạch và đầu tư, tài chính và kinh tế quốc phòng, công tác chiến lược quốc phòng, khoa học và công nghệ quân sự... Phối hợp chặt chẽ với Bộ Ngoại giao, Bộ Giao thông vận tải (nay là Bộ Xây dựng) và chỉ đạo, hiệp đồng giữa Quân chủng Phòng không - Không quân với các cơ quan chức năng thuộc Bộ Xây dựng như Cục Hàng không dân dụng Việt Nam, Tổng công ty Quản lý bay Việt Nam thống nhất quy trình xin phép, cấp phép bay; xác định quyền sử dụng các khu vực, đường bay cho lực lượng Không quân, Hàng không dân dụng bảo đảm đúng quy định của pháp luật Việt Nam và các điều ước quốc tế.

Trải qua 80 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, các thế hệ sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân, viên chức quốc phòng, người lao động, hạ sĩ quan, binh sĩ Bộ Tổng Tham mưu đã lập nhiều chiến công, thành tích xuất sắc, tích lũy kinh nghiệm quý báu và hun đúc nên truyền thống vẻ vang: “Trung thành - Mưu lược; Tận tụy - Sáng tạo; Đoàn kết - Hiệp đồng; Quyết chiến - Quyết thắng.”.

Mạnh Hùng